Hediye Eroğlu

Mersin Ticaret ve Sanayi Odası’nın (MTSO) kentin ekonomik yapısına ışık tuttuğu Aylık Göstergeler Raporu’nun Haziran ayı sayısı yayınlandı. Raporda Mersin’in teşviki sevdiği ve ilginin her geçen yıl arttığı gözlendi. Altı aylık dönem itibariyle teşvikli yatırımların sektörel dağılımı incelendiğinde Mersin’de; teşvikli yatırımlarda sabit yatırım tutarına göre en fazla payı olan imalat sektöründe yaşanan artış, 2017’de ivme kazanarak yüzde 198’e yükseldi.

“SABİT YATIRIM TUTARINDA Kİ AZALIŞ, YERİNİ YÜZDE 34’LÜK ARTIŞA BIRAKTI”

Türkiye genelinde düzenlenen yatırım teşvik belgesi sayısı son üç yılın ilk yarısında artış eğilimindeyken, 2017’de yıllık bazda belge sayısı da artış gösterdi. Artış hızının geçen yıla göre ivme kazanmasında; Mart 2017’den itibaren yükseliş trendinde olması etkili oldu. Haziran ayında şimdiye kadar aylık bazda en yüksek seviyeye ulaştı. Öngörülen sabit yatırım tutarında ise geçen yılki azalış, 2017’nin ilk yarısında yerini yüzde 34’lük artışa bıraktı. Söz konusu gelişmede Mart ve Nisan aylarındaki kadar hızlı olmasa da Haziran ayında hizmetler ve enerji sektörlerine düzenlenen komple yeni yatırım tutarındaki artışın katkısı oldu.

Teşvikli yatırımlara sağlanması öngörülen istihdamda ise geçen yılki azalış, Ocak ayındaki hızlı artışın Haziran sonuna kadar devam etmesiyle 2017’de yerini %57’lik hızlı artışa bıraktı.

MERSİN TEŞVİĞİ SEVDİ

Mersin’de ise yatırım teşvik belge sayısı son 4 yılın Ocak-Haziran döneminde ki artış trendini sürdürdü. Teşviğe bağlanan belge sayısı; Mart, Nisan ve Haziran aylarındaki büyümenin de etkisiyle geçen yılın altı ayına göre yüzde 12 arttı. Öngörülen sabit yatırım tutarında ise geçen yılki artış, 2017’de de ivmelenerek devam etti. Yıllık bazda yüzde 67’lik artış hızı yakaladı. 2017’de yatırım tutarındaki büyümede Şubat ve Nisan aylarında düzenlenen komple yeni yatırımlar belirleyici olurken; Türkiye genelinde olduğu Mersin’de de Haziran ayında hizmetler ve enerji sektörlerine yönelik komple yeni yatırımların katkısı oldu.

Öngörülen istihdamda ise geçen yılki artış; 2017’de yıllık bazda hızını kesmiş olsa da özellikle Mart ve Haziran aylarının etkisiyle yüzde 15’lik büyümeyle devam etti. Yılın altı aylık döneminde Mersin’de düzenlenen 91 adet yatırım teşvik belgesinin 86’sı yerli firmalar, 5’i yabancı sermayeli firmalar tarafından alındı. Yabancı sermayeli firmalara düzenlenen yatırım teşvik belgesi sayısında geçen yıla göre artışa karşın, öngörülen sabit yatırım tutarı ile öngörülen istihdam bazında azalış kaydedildi. Yerli firmalarda ise teşvikli yatırımlarda geçen yıla göre artış gözlendi. 2016 yılı ilk yarısında Mersin’de belge başına düşen istihdam 17 kişi iken, 2017 yılında bu rakam 18’e; belge basına düsen yatırım tutarı ise 2016 yılında 6,2 milyon TL iken; 2017’de 9,2 milyon TL’ye yükseldi.

İMALAT SEKTÖRÜNDEN SIÇRAMA

Altı aylık dönem itibariyle teşvikli yatırımların sektörel dağılımı incelendiğinde; Türkiye genelinde sabit yatırım tutarına göre ağırlıklı payı olan hizmetler sektöründe 2015 ve 2016 yıllarında gözlenen azalış, 1.bölgede sağlık alt sektörüne yapılan yabancı sermayeli komple yeni yatırımlardaki hızlı artısın etkisiyle 2017’de yerini yüzde 71’lik büyümeye bıraktı. İmalat sektörüne yönelik yatırım tutarında ise geçen yılki artış, 2017’de de yüzde 27’lik büyümeyle devam etti. 2017’de yıllık bazdaki artışta 1.bölgede taşıt araçları alt sektörü ile makine alt sektörüne yapılan tevsi yatırımları ile 4.bölgede orman ürünleri alt sektörüne yapılan yüksek tutardaki yerli sermayeli komple yeni yatırımlar etkili oldu. Enerji sektörüne yönelik yatırım tutarında ise son iki yıldır azalış gözlenmekte. Mersin’de ise; teşvikli yatırımlarda sabit yatırım tutarına göre en fazla payı olan imalat sektöründe geçen yılki artı, 2017’de ivme kazanarak yüzde 198’e yükseldi. Söz konusu gelişmede gıda ve içki alt sektörlerine düzenlenen komple yeni yatırımların payı oldu.

2017’de hizmetler sektörüne yönelik yatırımlardaki artışta alt yapı belediye hizmetleri ile sağlık alt sektörüne yapılan yerli sermayeli komple yeni yatırımların katkısı olurken; hizmetler sektöründe artısın geçen yıla göre hızını kesmesinde turizm alt sektörü etkili oldu. Enerji sektörüne yönelik yatırım tutarında ise geçen yılki azalış, 2017’de yıllık bazda yerini artışa bıraktı. 2017’nin ilk yarısında söz konusu sektöre düzenlenen yatırımların tamamının komple yeni yatırımlar olduğu gözlendi.

TEŞVİKLİ YATIRIMDA İSTİHDAM AZALDI!

Türkiye genelinde ve Mersin’de destek sınıfına göre teşvikli yatırımlar incelendiğinde; Türkiye genelinde genel yatırımlarda belge sayısına göre geçen yıla göre artış; öngörülen yatırım tutarı ile öngörülen istihdamda azalış gözlendi. Mersin’de ise belge sayısında önemli bir değişim olmazken; öngörülen sabit yatırım tutarındaki büyümeye karşın; öngörülen istihdamda ise azalış gözlendi. Türkiye genelinde olduğu gibi Mersin’de de bölgesel yatırımlarda geçen yıla göre genişleme gözlendi; ancak artış hızları Türkiye genelinin altında kaldı. 2017’nin ilk yarısında Türkiye’de büyük ölçekli yatırımlar geçen yılın üzerinde gerçekleşirken, stratejik yatırımlarda da öngörülen istihdam haricinde büyüme gözlendi. Mersin’de ise söz konusu destek sınıfında yatırım teşviğe bağlandı.

MERSİN’DE DÜŞÜK TEKNOLOJİLİ ÜRÜNLERİN İMALAT SANAYİ YATIRIMLARI İÇERİSİNDEKİ PAYI ARTTI

Türkiye geneli ve Mersin’de sabit yatırım tutarına göre imalat sanayi yatırımları teknoloji yoğunluğuna göre incelendiğinde; yılın ilk iki çeyreklik ortalamasına göre orta-düşük teknolojili ürünlerin payındaki geçen yıla göre 19,7 puanlık sert düşüş paralelinde; düşük teknolojili ürünlerin payında 7,6; orta-yüksek teknolojili ürünlerin payında ise 11,6 puanlık artış kaydedildi. Diğer teknolojili gruplarına göre payı sınırlı kalan yüksek teknolojili ürünlerde ise 0,5 puanlık artış gözlendi. Mersin’de de düşük teknolojili ürünlerin imalat sanayi yatırımları içerisindeki payında 2017’nin ilk çeyreğindeki hızlı artış, 2. çeyrekte hızını kesti; ancak geçen yılın ilk iki çeyreklik ortalamasına göre 2017’de 7,7 puan artış kaydetti.  Orta-düşük teknolojili ürünler ise yılın 2. döneminde, ilk dönemine göre payında yükseliş gözlendi; ancak geçen yılın ilk iki çeyreğine göre artışa geçmesine yeterli olmayarak 3,4 puan azalış kaydetti. Önceki üç çeyreklik dönemde yatırım yapılmayan orta-yüksek teknolojili ürünler ise 2017’nin ilk çeyreğine yüzde 58’lik ağırlıklı payla girse de; geçen yılın ilk iki döneminin 4,3 puan altında kaldı. Yılın iki çeyreğinde de yüksek teknolojili ürünlere ise geçen yıl olduğu gibi yatırım yapılmadığı gözlendi.

3. BÖLGEDE TEŞVİK BELGESİNE BAĞLANAN TOPLAM 5,4 MİLYAR TL SABİT YATIRIM TUTARININ YÜZDE 15,4’ÜNÜ MERSİN’DEN

Mersin’in de içinde yer aldığı 3. Bölgede bölgesel yatırım teşvik istatistiklerindeki gelişmelere bakıldığında; Türkiye genelinde düzenlenen bölgesel teşvikli yatırımlarda belge sayısına göre yüzde 13,2’lik; öngörülen sabit yatırım tutarına göre ise yüzde 9,8’lik payı olduğu gözlendi. Öngörülen sabit yatırım tutarına göre bölgesel yatırımlarda en fazla yoğunlaşmanın 1. bölgede olduğu görülmektedir. 2017 yılı Ocak-Haziran döneminde; 3. bölgede teşvik belgesine bağlanan toplam 5,4 milyar TL sabit yatırım tutarının yüzde 15,4’ünü Mersin karşılarken, Mersin yatırımları 3. bölgede yer alan 12 il arasında; Manisa ve Gaziantep’ten sonra üçüncü sırada yer aldı.