Hediye Eroğlu

Mersin Büyükşehir Belediye Meclisinin Mayıs ayı toplantısının ikinci birleşiminde 2021 yılı bütçe görüşmeleri yapıldı.

Komisyonda kabul edilen kesin hesap cetvelinin oylaması öncesi Büyükşehir Belediye Başkanı Vahap Seçer, bütçe harcamaları ile ilgili bir sunum yaptı.

BÜYÜKŞENİRİN BORCU BİR MİLYAR 367 MİLYON TL

Belediyenin şuanda bir milyar 367 milyon TL borç bakiyesi olduğunu söyleyen Seçer, bunun 979 milyon TL’sinin banka-kredi ve 387 milyon TL’sinin de piyasaya olduğunu aktardı. İki yıl önce belediyeyi devraldıklarında 2 milyar 247 milyon TL borç olduğunu anımsatan Seçer, aradan geçen sürede borcu yaklaşık 880 milyon TL azalttıklarını kaydetti.

İKİ YILDA 400 MİLYON FAİZ ÖDENDİ

Alaca-verecek tablosuna da değinen Seçer, “Bizim açmazımız şu; çok ciddi bir geçmişten kaynaklı finans yükü ile karşı karşıyayız. Faiz, kredi tablosunu görüyorsunuz. Biz göreve geldiğimizde 30 Nisan gününe kadar toplamda ödediğimiz 820 milyon TL’nin 409 milyon 748 bin TL’si bizden önce yapılan banka kredilerinden kaynaklı.  Bizim dönemimizde 164 milyon TL borçlandık bunu ayrı tutuyorum. Bizim ödemelerimiz henüz başlamadı çünkü biz iki yıl ödemesiz borçlandık.

Ama biz ödemelerin çoğunu faize yapıyoruz. İki yılda 400 milyon TL gibi bir rakam makul bir seviye olsaydı her halde bu parayla bu memlekete şikayet edilen yoldan, köprüye, sosyal hizmetlere kadar bir çok konuda yaraya merhem olabilirdik. Bizi yoran geriden gelen yüksek faiz oranları ile yapılan borçlanmalar, bunu faiz ödemeleri” dedi.

BORÇLANMA HATIRLATMASI

2020 yılı gider bütçesini 2 milyar 254 milyon TL olarak tahmin etmiştik. 250 milyon TL borçlanma isteğimizde bu rakamın içindeydi. Gelirlerimizin yanında 250 milyon TL borçlanarak, 2 milyar 254 milyon TL’lik mali hizmet yapacağız demiştik.

Biz bunun bir milyar 619 milyon TL’sini gerçekleştirdik. Yani yüzde 71 oranında şuan ki bütçe gerçekleşmesi. 822 milyon TL’lik ödeneği iptal ettik. Bunlar da 2021’e kalan Metro ihalesi, pandemi dolayısıyla ötelediğimiz ihaleler. Devam eden işlerin 348 milyon TL’lik ödeneğini ise 2021 yılına devrettik. Bu 2021 yılı bütçesinde görülecek.  

Netice itibariyle 2 milyar TL’lik bütçenin tamamını gerçekleştirdik ama borçlanma yetkisi alamadığımız için 250 milyon TL’lik kısmı gerçekleştiremedik.

VERGİ GELİRLERİNDE REKOR ARTIŞ

Bütçenin gelirler bölümüne de bakalım. O zaman dedik ki, bunu 250 milyon TL’sini borçlanırız geri kalanını da temel gelirlerimizden elde ederiz. Genel bütçe gelirlerinden ayrılan pay, iller bankasından gelen pay ve öz gelirlerimiz var. Biz bu bütçe tahmininde de gelir bütçesinin 1 milyar 770 milyon TL’si gerçekleşmiş oldu.

2020 yılı vergi gelirlerimiz 40 milyon 240 bin TL ile 20219’a oranla yüzde 45 artış göstermiştir. Vergi gelirlerinde ilan ve reklam vergisi i9 milyon 310 bin TL ile 2019’a oranla yüzde 19’a artış göstermiştir. Pandemi dolayısıyla kimsenin tepesine çöküp de bu tahsilatları yapmadık. Bazı esnaflar ödemedi, gecikti, affa uğradı üstelemedik.

TOPTANCI HALİ PARA BASTI

Yine önemli bir artış gösteren kalem Toptancı Hali gelirimiz. 27 milyon 644 bin TL ile 2019’a oranla yüzde 64 artış gösterdi. 2018’de toptancı hallerin gelirleri 13 milyon TL iken 2019’da 19 milyon 420 bin TL ve 2020’de 31 milyon 627 bin TL’ye çıktı. Biz zam yapamayız, gelir kalemlerimiz belli. Giderlerimizi kontrol altına aldığımız gibi gelirlerimizi de kontrol altına alıyoruz.

Geçen yıl meclisimizin aldığı ararlar ile ya borç ertelenmesine gittik yada borç ödemelerinde telkinler yaptık ve pandemiden dolayı vatandaşlarımıza destek olduk. Buna rağmen öz gelirlerimizde bir düzelme var ise bu tamamen disiplinli bir yönetim anlayışının eseridir.

ULAŞIM GELİRLERİ YÜZDE 27 DÜŞTÜ

Ayrıca 2020 yılı teşebbüs ve mülkiyet gelirlerimiz 96 milyon 787 bin TL. Bu rakam 2019’a oranla yüzde 6 düşmüş. Özellikle teşebbüs ve mülkiyet gelirleri tahsilatlarında düşüş kaydeden kalemlerde pandemi dolayısıyla ulaşım öne çıktı. Ulaşımda 38 milyon 280 bin TL tahsilatta bir önceki yıla göre yüzde 27 oranında düşüş olmuş.

OTOGAR ANLAŞMAZLIĞI ÇÖZÜLDÜ, GELİR ARTTI

Diğer hizmet gelirlerinde artış gözlenmiş. Taşınmaz ve kira gelirlerimiz 28 milyon 733 bin TL’den 2019’a oranla yüzde 92 artmış. Kira oranları mı arttı? Hayır, tahsilatlarda düzen oldu. çok major bir örnek. Yine meclis kararı otogarda bir sorun çözüldü. O bizim kasamıza gelir olarak yansıdı.

İŞGAL BİTTİ, KİRA GELİRİ ARTTI

Ayrıca ecrimisiller kiraya döndü. Bir çok mülkümüz ecrimisil olarak kullanılıyordu bunları kiraya döndürdük. İşgalcileri kaldırdık, mülklerimizi taşınmazlarımızı derledik, toparladık. Buradaki artış sebebi tamamen budur. Yoksa şuan ilk 6 ay için kira almıyoruz, ertelemeler yaptık. Kira gelirlerinde ötelemeye gittik. Onlara rağmen ciddi bir artış gözlemleniyor.

2020 yılı bütçemizde merkezi idare vergi gelirlerinden alınan payın; yani İller Bankası ve Maliye Bakanlığı payı bizim tahminimize göre bir milyar 650 milyon TL olacağı şeklindeydi. Ancak 135 milyon TL eksik gerçekleşti. Özellikle geçen yılın Mayıs, Haziran, Temmuz aylarında gelirlerimiz çok düşmüştü. Bu rakam tahminimizin altında kaldı.

Toplam gelirimizi bir milyar 515 milyon TL oldu.

2020’DE BÜTÇE YÜZDE 26 ARTTI

2020 yılındaki diğer gelirlerimiz merkezi idare paylarımız dahil bir milyar 618 milyon TL tahsilat ile 2019 yılına oranla yüzde 26’lık bir artış göstermektedir. Bu gayet doğaldır. Bu rakamları cari rakamlar ile değerlendirirsek artış değil. 2021’de ilçe belediyelerinde de artacak ama özellikle maliye, iller bankası gelirlerimiz 135 milyon TL az oldu.

PERSONEL GİDERİ YÜZDE 13 ARTTI

2020 yılı giderlerimizde personel giderlerimiz ise yüzde 13 artış göstermiştir. Bütçe gerçekleşmesi yüzde 91 olan mal ve hizmet alım giderleri ise 2019’a oranla yüzde 25 artmış. Bu kalemlerin en önemli ayağı işçi ücretleri, bitum, mucur alımı, araç kirası. Tüketime yönelik malzeme alımları vs zorunlu giderlerimiz, enflasyona rağmen hizmetler aksatılmadan yaklaşık olarak 210 milyon TL’lik bir harcama ile sadece yüzde 17 artmış. Oysa emtia oranları ortada. Diğer 30 büyükşehir belediyesi ile karşılaştırdığımızda Mersin arasında personel giderleri sıralamasında Türkiye genelinde ilk 10’da 4’üncü sıradayız. Memur ve kadrolu işçide. Diğer işçiler bu statü içinde değil. Kişi başına düşen personel giderimiz 134 TL. Personel giderlerinin bütçe giderlerine oranı yüzde 15.52. Personel giderlerinin bütçe gelirlerine oranı yüzde 19. Sürekli işçi statüsünde olan çalışanlarımızın ücretlerini de buna dahil ettiğimizde gelir ve gider bütçemizde ortalama bizden aldığı pay yüzde 45. Bu bugün sorunu değil. Şuan Büyükşehir’de bin 200 memur ve 650 kadrolu işçi var.

YARDIMLAR YÜZDE 120 ARTTI
Faiz giderlerimiz bu yıl 178 milyon TL’ydi. İki yılda da toplam 400 milyon TL faiz giderimiz var. Ayrıca pandemiden dolayı hale halkına yapılan yardımlarda yüzde 120 oranında artış söz konusu. 2019’da 10 milyon 309 bin TL olan yardımlar geçen yıl 22 milyon 632 bin TL ile kapatıldı. Pandemi kaynaklı yüzde 120 artış söz konusu. Geçen yıl tüm sosyal hizmetleri 49 milyon TL bükçe ile tamamladık. Şuanda yeni bütçemiz 56 milyon TL ama 12 milyon TL ek ödenek aktardık. Geçen yıl 49 milyon TL olan sosyal hizmetler dairemizin harcamaları 68 milyon TL’ye evrilecek. Bu da yüzde 35’lik bir artışa tekabül eder. Bu da pandemi şartlarının getirdiği bir durum.

SEÇER’DEN SAYIŞTAY ÖVGÜSÜ

Sonuç itibariyle Sayıştay Başkanlığının 2020 yılı denetim raporundan bazı alıntılar yapmak istiyorum. Bu da belediyemizin bütçe disiplininin hangi mertebede olduğunu ifade eden resmi bir yazı. 2020 yılında gelirler bir önceki yıla göre 356 milyon TL yani yüzde 24.71 artış göstermiştir. Bu Sayıştay bulgusu. Raporda ayrıca, ‘gelir yönetiminde sağlanan başarı da bu artışta etkili olmuştur’ denilmekte” diye konuştu.

AKP’DEN, KOCAMAZ DÖNEMİ İÇİN CHP’YE BORÇLANMA DESTEĞİ TEPKİSİ

AKP’li Meclis Üyesi İsmail Yerlikaya ise bütçe gerçekleşmeleri ile ilgili “Bütçede vergi gelirlerinin yüzde 127 arttığını görüyoruz. Özellikle diğer gelirde bir ilin nüfusuna göre verilen devletten gelirlerinde de hiçbir kesinti olmamış. Burada yatırımdan biraz tasarruf yapılmış. O yüzden bütçeye konan 250 milyon TL’lik borçlanma yetkisi kullanılmadı. Yatırımlardan biraz kısılarak karşılanmış. Bütçe disiplini sağlanmış.

En büyük gider kalemi olan faiz gideri gerçekten büyük bir gider. Konuşmanızda, ‘Abdullah Özyiğit burada il başkanlığı yapıyordu, geçen dönem biz sürekli karşı çıkıyorduk, bu kadar borçlanma iyi değil, biraz kısalım’ diyorduk. Ama ‘yok önünü kısmayalım’ diyordu. Sonuçta bu gün ceremesini siz çekiyorsunuz yılda 200 milyon TL faiz ödüyorsunuz. Suçlu orada. Geçen dönem il başkanıydı. Her dönem destek verdiler. Son dönem 550 milyon borçlanma talebi geldi biraz direttik de 350 milyon TL’ye düşüldü.

Ayrıca Mersin vergi fazla vergi veriyor hak ettiğini alamıyor diyorsunuz ama hayır böyle değil” dedi.

ÖZYİĞİT’TEN BORÇLANMA İÇİN DESTEK ÇAĞRISI

Yenişehir Belediye Başkanı Abdullah Özyiğit de, mali disiplin için teşekkür ederek, “Biraz kontrolden çıkmış bir belediyeyi içinde bulunduğu borçtan alıp gayet disiplinli bir hale getirmiş olmanız hepimiz için gurur verici. Borçlanma konusunda biz göreve geldiğimizde bu konular bizim gurubumuzun da önüne geldiğinde ‘yönetimin elini serbest bırakmak lazım’ anlayışımızı vardı. ‘Bu konuyu mazeret olarak önümüze getirmesi engellememiz lazım’ diyorduk. Ama bir disiplin getirmiştik ve yıllık bütçenin yüzde 25’ini aşmayacak borçlara izin verdik ve benim il başkanlığı dönemimde de bu oran aşılmadı. Sizin dönemimizdeki borçlar benden sonraki döneme ati. Aynı anlayışı bu dönemde bekliyoruz” dedi.

“YATIRIMLAR ARTMALI”

AKP Grup Başkanvekili Zafer Şahin Özturhan, “Sizden bir teşekkür beklerdik, bu disiplini sağlamakta Cumhur İttifakının da büyük etkisi var. Bürokratlara siteminiz oldu, ‘arkamdan şunlar yapılıyor’ dediniz, bunları açıklarsanız iyi olur.

Bütçeye baktığımızda belediye olarak öz kaynaklarımızda çok ciddi bir artış sağlayamamışız. Bütçeyi dengeleyen merkezi hükümetten gelen ciddi rakamlar.

Belediye olarak ilk 2 yılda yatırımdan çok tasarruf yaptık. Şimdi üçüncü yıla girdik. Şehrin büyük sorunları sıkıntıları var. Yatırımları biraz daha arttırmak gerekiyor. Bütçenin yüzde 45’i personele gidiyor ki bu çok ciddi bir rakam. Bu bütçe üzerinde ciddi bir yük olduğunu gösteriyor” dedi.

CHP Grup Başkanvekili Ünzile Kuru da, muhalefetteki bir belediye başkanı olmasına ve engellemelere rağmen Seçer’in mali diplin sağlanmasının önemine değinerek, belediyelere eşit yaklaşım sergilenmesi gerektiğini söyledi.

“YUKARI İLE BARIŞIN-ANLAŞIN”

Meclisin tespit ve eleştirileri ile öne çıkan kıdemli ismi MHP’li Mehmet Topkara ise “Yapılamayan hizmetlere dair elimiz kolumuz bağlandı çalıştırılmıyoruz’ noktasına mı geliniyor? Bu dönemde yapılan hizmetlerin bir çoğu geçen dönem projelendirilmiş, ihale edilmiş. İmar planları da dahil. Gençlik merkezi, battı-çıktı, metro projesi dahil. Çorba, Ramazan yardımları dün de dağıtılıyordu. Dersaneler, aşhane dün de vardı. kapasiteler arttırılıyor evet.

Dünü bugünü boş verelim. Genel irade de bizim, yerel idarede bizim. Biz Mersin’e hizmet ediyoruz. Yukarıya ile barışarak, anlaşarak burada birbirimiz ile barışarak, birbirimizi dinleyerek, geçmişi dünü bırakarak halka hizmet etmeliyiz. Hizmete davet ediyorum. Birlik-beraberlik olalım. Mersin halkına çok güzel hizmetler yapalım.

“AÇLIKLA TERBİYE ETTİNİZ BİZİ ÖYLE Mİ?”

Muhalefete borçlanma yetkisi vermemesi nedeniyle yüklenen Vahap Seçer ise, “Borçlanma yetkisi vermeyerek mali disipline katkınız olduğunu ifade ettiniz. Yani açlıkla terbiye ettiniz bizi öyle mi?

Borçlar Cumhur İttifakı’nın vebalidir. Siz bana borçlanma yetkisi verseydiniz, tefeci faizlerine son verecektik? Bana destek verin yüksek faizlerden kurtulayım dedim. Yatırımların toplam bütçeye oranı 2019’da yüzde 17, 2020’de yüzde 22’ye çıkarmışız, 2021’de 2 milyar 695 milyon TL bütçe yapmışız ama yatırım bütçesinin oranı şuan yüzde 29. Hem bütçem hem yatırım oranım artmış. İddia ediyorum, 2021 sonunda gerçekleşme oranı yüzde 100’ün üzerinde olacak” dedi.