HEDİYE EROĞLU
 

Tepkilere rağmen Mersin’in Gülnar ilçesinde yapımı devam eden Akkuyu Nükleer Güç Santrali (NGS) sahasında sözleşme krizi yaşanıyor.

Akkuyu NGS’nin yüzde 75’ine sahip olan Rus devletine bağlı nükleer enerji şirketi Rosatom, Rus-Türk ortaklığıyla kurulan Titan-2 IC İçtaş A.Ş. ile yapılan Akkuyu NGS inşaat sözleşmesinin feshi için ihtarname gönderdi. Fesih ile ilgili İçtaş’ın sözleşmeye aykırı davranması ve iş güvenliği sağlamaması gerekçe gösterilirken, şirkete ait e-mail ve telefonlar kapatıldı, girişlere blokaj konuldu.

41 sayfalık sözleşme fesih belgesi, İngilizce Rusça olarak kaleme alındı. Sözleşmenin, İngiliz kanunları uyarınca düzenlendiği ifade edildi. Sözleşmenin feshine ilişkin ihtarname, 22 Temmuz’da Akkuyu Nükleer A.Ş. Genel Müdürü Anastasia Zoteeva imzalandı ve gönderildi. Fesih, 26 Temmuz’da yürürlüğe girdi.

İŞ GÜVENLİĞİ, GECİKME VE PARANIN USULSÜZ KULLANIMI

Oda TV’den Toygun Atilla’nın haberine göre; her yıl işçi ölümleri ile gündeme gelen Akkuyu NGS inşaatı, sözleşme feshinin önemli bir bölümünü oluşturdu.

Titan-2 IC İçtaş A.Ş.’nin birçok defa uyarıldığını ve iş güvenliği önlemleri alması hususunda ihtar gönderildiğini ifade eden Akkuyu Nükleer A.Ş., iş güvenliğine ilişkin önlem alınmadığını ve bu sebeple işçi ölümlerine sebep olan kazalar yaşandığını söyledi.

Sözleşme feshi ihtarnamesi belgesinde dikkat çeken bir başka maddede, sözleşme uyarınca yalnızca inşaat işlerinde kullanılması gereken avansların, Akkuyu NGS inşaatı hariç bir yere gönderildiği ifade edildi. Rosatom, hem Titan-2’ye hem IC İçtaş’a 9’ar milyon dolar (161 milyon 100 bin TL) borç verdi. Bu paranın 3 milyon 320 bin doları (59 milyon 428 bin TL), usulsüz bir şekilde harcandı.

BÜYÜK GECİKME

Fesih ihtarnamesinde ayrıca proje için gereken ilerlemelerin ve “yapıtaşlarının” vaktinde yapılmadığı, inşaat sorumluluğun üstlenen Titan-2 IC İçtaş A.Ş.’nin sorumluluğunu yerine getirmediği, 4 numaralı güç ünitesi için gerekli güvenlik önlemlerinin alınmadığı ifade edildi. Güç ünitesi inşasının birer yıl ertelendiği ve genel olarak inşaatta kayda değer bir ilerleme kaydedilmediği bildirildi.

Rus devletinin nükleer enerji şirketi ve Akkuyu’nun yüzde 75 hissedarı Rosatom, Titan-2 IC İçtaş A.Ş.’nin gerekli madde, malzeme ve ekipman tedarikini dahi yapmadığını söyledi. 2021’de beklenen madde, malzeme ve ekipman tedarikinin sadece yüzde 0,0001’i yapıldı. İnşaatta ilerleme ise beklenenin yüzde 0,34’ünde kaldı.

KOŞULSUZ ÖDEME: TAM 600 MİLYON DOLAR

Akkuyu Nükleer A.Ş., sözleşme feshi sebebiyle, Rus-Türk ortaklığıyla kurulan inşaat firması Titan-2 IC İçtaş A.Ş.’nin toplam 600 milyon dolar (10 milyar 740 milyon TL) koşulsuz ödeme yapması gerektiğini ve son tarihin 5 Ağustos olduğunu ifade etti.

Aşağıdaki güç üniteleri için yapılması gereken koşulsuz ödeme: 1 numaralı güç ünitesi: 204 milyon dolar (3 milyar 651 milyon 600 bin TL), 2 numaralı güç ünitesi: 132 milyon dolar (2 milyar 362 milyon 800 bin TL), 3 numaralı güç ünitesi: 132 milyon dolar (2 milyar 362 milyon 800 bin TL) ve 4 numaralı güç ünitesi: 132 milyon dolar (2 milyar 362 milyon 800 bin TL).

AVANSLARIN USULSÜZ HARCANDIĞI İFADE EDİLDİ

Rus devletine bağlı nükleer enerji şirketi Rosatom’dan firmaya gönderilen ihtarnamede İçtaş’ın işçi yaralanma ve ölümlerine neden olan iş güvenliği zaafları bulunduğu, taahhüt ettiği işleri zamanında teslim etmediği ve aldığı avansları usule uygunsuz olarak inşaat yerine başka yerlere harcadığı ifade edildi. Akkuyu Nükleer A.Ş.’nin, sözleşme maddeleri uyarınca Titan-2 IC İÇTAŞ A.Ş. ile ortaklık sözleşmesini tek taraflı olarak fesih kararı almasından sonra gözler Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına çevrildi. Bakanlık olayla ilgili nihai kararı hem Rus firması Titan-2’nin gerekçelerini hem de IC İÇTAŞ’ın konu hakkındaki görüşünü aldıktan sonra verecek. 

İŞÇİLERİN AKIBETİ BELİRSİZ

Sözleşmenin feshi ile, Titan-2 IC İçtaş A.Ş.’nin Akkuyu tesislerindeki tüm faaliyetlerine son verildi. Bunu üzerine İÇTAŞ işçileri sahaya alınmazken, Bu gelişmeler sonrası İçtaş’ın çalışanlarına süresi belli olmayan izin verdiği öğrenildi.

RUSLAR, UCUZ İŞÇİ Mİ GETİRMEK İSTİYOR?

İÇTAŞ ile Ruslar arasında kriz yaşandığı öne sürüldü. Krizin nedeninin Ruslar’ın yabancı uyruklu Özbek, Türkmen gibi işçileri getirerek iş gücünü ucuzlatmak istemesi olduğu öne sürüldü. 

İNŞAAT DURABİLİR Mİ?

Nükleer santralde inşaatın durdurulması, 5 Ağustos’ta Soçi’de bir araya gelecek Erdoğan-Putin görüşmesi öncesi manidar olarak değerlendirilirken projen durabileceği iddiaları gündeme geldi.

TOPLAM ÇALIŞAN 25 BİN

Mersin'in Gülnar ilçesinde yapımı devam eden Akkuyu Nükleer Güç Santrali'ni (NGS) geçtiğimiz günlerde ziyaret eden Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, tesisi Cumhuriyetin kuruluşunun 100’üncü yıl dönümünde açmayı hedeflediklerini söylemişti.

Geçtiğimiz günlerde 4. reaktörün temelinin atıldığı şantiye sahasında 25 binden fazla kişi çalışıyor. Çalışanların yüzde 80’i Türk. Başta nükleer enerji, inşaat, elektrik elektronik olmak üzere 600’ü aşkın Türk mühendis burada ter döküyor.