Hediye Eroğlu

Serbest bölgelerde faaliyet gösteren şirketler, yurt içine yapılan işlemlerin ithalat sayılması üzerine ruhsat kaybetme riskiyle karşı karşıya. İhracat kayıtlı satışların istisna tutulmasını isteyen şirketler aksi halde ihracatta milyarlarca dolarlık düşüş yaşanacağı uyarısında bulunuyorlar. Mersin Serbest Bölgesi’nde de endişeye neden olan kararın yeniden gözden geçirilmesi isteniyor.

“YATIRIM İÇİN TERCİH EDİLMEMİZ ZORLAŞIR”

Gelişmeleri gazetemize değerlendiren Mersin Serbest Bölge Kurucu ve İşleticisi AŞ Genel Müdürü Edvar Mum, “Son düzenlemeler ile önce Ticaret Bakanlığınca serbest bölgeler yurt içi satışlarda kurumlar vergisine tabi oldu. Şimdi de serbest bölgelerden Türkiye adına yapılan satışlara da engelleme geldi. Serbest bölgelerde faaliyet gösteren firmaların yüzde 100 yurtdışına satış yapılması isteniyor.

Ancak bu durum uluslar arası firmaların yatırım yeri arayışlarında en büyük dikkat ettikleri konu mevzuat değişiklikleri ile karşılaşmamalarıdır. Uluslar arası firmaların yatırım kararı vermelerinde bu tür uygulamalar olumsuz etki yaratılıyor” dedi.

“İSTEYEN KOMŞUYA YATIRIM YAPIP, BİZE ÜRÜN SATABİLİR”

Bu tür kararlar alırken daha dikkatli olunması gerektiğini işaret eden Mum, “Belli bir coğrafyadayız, buraya gelecek uluslararası bir firma kısmi olarak da olsa Türkiye’ye mal satışı yapabilir. Bunu yapmak isteyebilir. Buna müsaade edilmediğinde ve mevzuat olarak da sıkıntı çıkarıldığında yatırımcı firmalar, çevre ülkelerdeki serbest bölgelerde yatırım yaparak istediği ürünü buraya, bize zaten gönderebilir. Buna bir engel konulmuyor. Yani Türkiye’deki serbest bölgelere engel konulması bir anlam taşımıyor.

Uluslar arası firmaların yaptıkları üretimin büyük bir kısmını yurtdışına satması kararı doğru ama Türkiye satışlarının tamamen yasaklanması sorun çıkartır. Bu durum firmaların yatırım kararında olumsuzluk yaratır.

Yani firmalar söz konusu malları bir başka ülke üzerinden Türkiye’ye gönderdiklerinde çok rahat bir şekilde gümrük vergisi ödenmek kaydıyla o malların ithalatı sağlanmaktadır. Dolayısıyla burada mala ilişkin bir engel bulunmamaktadır” dedi.

SERBEST BÖLGE; İHRAÇ-İŞLEM BÖLGESİNE DÖNÜŞÜYOR

Son düzenlemeler ile Serbest Bölgelerin kuruluş amacının dışına çıkıldığına da dikkat çeken Edvar Mum, “Serbest Bölge’nin kuruluş amacına göre baktığımızda son düzenlemeler ile ihraç işlem bölgelerine doğru bir gidiş olduğunu görüyoruz. Bu bölge tipi genellikle Uzak Doğu ülkelerinde var ama işçilik çok ucuz olduğu için bu model uygulanabiliyor.

Ancak bölgenin yapısının değişmesi firmaların yatırım kararlarında farklı etkiler yaratabilir, bunu iyi hesaplamak lazım.

TÜRKİYE FON GELİRİNDEN OLACAK

Ayrıca Serbest Bölgelerden Türkiye’ye satışlarda fon tahsilatı var, şimdi böyle bir fon tahsilatı varken yurtiçi satışı engellediğiniz takdirde ve firma bunu gidip yurtdışından yaptığında sadece gümrük vergisiyle ülke içine getirebiliyor. Yani biz fon alacağımızdan oluyoruz. Aslında daha çok kazanç sağladığımız bir durumu ortadan kaldırmış oluyoruz. Maalesef çok teknik inceleme sonucu çıkmış bir karar değil.

“İSTİHDAM VE KAZANCA DA OLUMSUZ ETKİ EDECEK”

Şunu da dikkate almamız lazım. Serbest Bölgelerde Türkiye’ye gönderilen malların önemli bir kısmı zaten dahilde işleme rejimiyle tekrar ihraç edilen ürünlerde var. Yani işleme konu ürünlerin hepsi ithalat da değil. Mesela bizim Türkiye’deki üretim firmalarının Serbest Bölgelerden aldıkları ürünleri yurtiçinde tekrar işleme sokarak orada tekrar ihracata katkı sağlamış oluyorlar. Bu malların yüzde 100’ü de tüketim malı da değil. Bunu da dikkate almamız lazım. Dolayısıyla bu çerçevede bakıldığında zaten serbest bölgelerin satışlarının zaten büyük ağırlığı yurtdışınadır, dolayısıyla bu tür kararlar serbest bölgelerimizdeki yatırım kararları için olumsuz etki oluşturacaktır. İstihdam ve kazanca da olumsuz etki edecektir” diye konuştu.

MERSİN SERBEST BÖLGESİ’NİN 2024'TEKİ TİCARET HACMİ 3,7 MİLYAR DOLAR

Doğu Akdeniz'in önemli ticaret merkezlerinden Mersin Serbest Bölgesi'nden geçen yıl çok sayıda ülkeye ürün gönderildi. Farklı sektörlerden 53'ü yabancı 271'i yerli 324 firmanın faaliyet gösterdiği ve 9 bin 500 kişinin istihdam edildiği bölgenin 2024'teki ticaret hacmi 3,7 milyar dolar oldu.

Kaydedilen ticaretin yüzde 70'ini sınai, yüzde 30'unu tarım ürünlerinin oluşturduğu bölgedeki firmalar, en fazla ihracatı ABD, Irak, Çin, Suriye ve İtalya'ya yaptı.

Dış satımda en çok işlem gören ürün gruplarında gıda, meyve, demir çelik ve kimya sanayi ilk sıralarda yer aldı.