Afganistan'dan ABD'nin çıkışı ve Taliban'ın yönetimi yeniden ele geçirmesinin ardında, yıllar önce okuduğum ve beni çok etkileyen, Dünyaca ünlü Afgan asıllı ABD’li yazar Khaled Hosseini’nin “Bin Muhteşem Güneş” adlı kitabı akılıma geldi.
Adını Saib-i Tebrizi’nin, “Bu kentin ne çatısını aydınlatan aylarını sayabilirsin, Ne de duvarlarının gerisine gizlenen bin muhteşem güneşi” dizelerinden alan kitap Uçurtma Avcısı gibi Afganistan’ın aynı dönemini anlatıyor.
”'Bin Muhteşem Güneş” savaşlarla iyice fakirleşen Afganistan’da Radikal İslamcı Taliban’ın 90’lı yıllarda şeriat kanunları altında kadınlara ve kız çocuklarına sıkı yasaklar getirdiği, Kadınların yanında bir erkek olmadan ve saçlarını ve bedenini saklayacak şekilde tamamen örtünmeden evden çıkmasının, siyasete atılması ya da kamusal alanda konuşmasının yasaklandığı, Sağlık çalışanlarının tamamen erkeklerden oluşması nedeniyle yanında bir erkek olmadan kadınların sağlık hizmetlerine erişmelerinin de mümkün olmadığı dönemde geçiyor. Ayrıca Bu kitapta Afganistan’ın siyasi tarihine de çok değinildiği için, Zahir Şah’ın devrilmesi, Davud Han’ın öldürülmesi, ülkenin adının Afganistan Demokratik Cumhuriyeti olarak değişmesi ama demokratikliğin maalesef sözde kalması, Sovyetler ‘in Afganistan’a girişi, Sovyetler ‘in çekilmesi, ülkedeki iç savaşın devam etmesi de anlatılıyor.
Bin Muhteşem Güneş her satırıyla savaşa lanet okutuyor. Bu kitapta Afganistan’ın düşüşüne şahit oluyoruz. Savaşların sonucunda en ağır bedel ödeyen kadın ve çocuklar. Kaybolan hayatlar, yaşanılmayan çocukluklar, Yazar bu romanında da Afganistan’da yaşanan savaşın insanların hayatlarını nasıl mahvettiğini Meryem ve Leyla adındaki iki kadının hayatından kesitler sunarak anlatıyor. Meryem ve Leyla'nın. Çocukluklarından bugünlerine gelene dek yaşadıkları acıları her satırda hissediyorsunuz. Savaşın, yasakların, ezilmişliğin ve hor görülmüşlüğün içinde iki kadının öyküsünü okurken, Düzene, adalet anlayışına, geleneklere lanet ediyorsunuz.
Kitabın tanıtımında yazdığı gibi “ Nereye giderseniz gidin, ülkeniz peşinizden gelir. Artık siz orada yaşamasanız da o içinizde yaşar”. Afganistan’ın Khaled Hosseini’de yaşadığı gibi. Khaled Hosseini Afganistan'ın toplumsal yapısını, kadına olan bakışını, Taliban zulmünü ve iç savaşı öyle güzel betimliyor ki, yüreğiniz acıyor. Yaşanan daramı yüreğinizde hissediyorsunuz. Bu dramı hissettiren, Aslında kadınların yok edilmesi değil, şeriat üzeninin acımasızlığı, bu düzende kadınların nasıl eğitimsiz bıraktırılarak köleliğe mahkûm edildiği, kadınların güçsüzlüğü, düzene ve erkeklere karşı isyan edemeyip çaresizlik içerisinde durumu kabullenmesi oluyor. Bilim ve teknolojinin bu kadar hızla geliştiği günümüzde, kadınları ortaçağ karanlığına hapsetmek isteyen, kadınları yok sayarak köleleştirmek için kullanılan gücün hala dünyada var olduğunu görmek ve bilmek son derece rahatsız edici bir durum.
Romanın kahramanı Meryem'in hayal bile kurmadığı küçük dünyasını, bir kadının ruhunun nasıl öldürüleceğini, kısacası savaşın sözde demokratik ve sözde dini idarelerin hayatları nasıl cehenneme çevirdiğini anlamamız ve Asya’nın göbeğinde insan hayatının, özellikle de kadınların, ne kadar değersiz olduğunu anlatan bu kitap okunmalı ve okutulmalıdır. Bu kitabı okuduktan sonra Türk kadınları olarak ne kadar şanslı olduğumuzu ve tüm bunları da ATATÜRK’e borçlu olduğumuzu bir kez daha göreceksiniz.
Afganistan'da en çok mağdur olan ve 20 yıldır hakları için uğraşan Afgan kadınları şimdi Dünyaya seslerini duyurmaya çalışıyor. Kaderlerine terk edilen Afganlı kadınların sessiz çığlığına dünya ülkeleri kulak vermeli, kadınlar Taliban rejiminin karanlığına terk edilmemeli.
