Mehmet Nabi Batuk

Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü’nün teşkilat ve görevleri hakkındaki tasarısının TBMM Tarım Orman ve Köyişleri Komisyonundaki görüşmeleri sürüyor. Üreticilerin kullandığı su kaynaklarının özelleştirme yoluyla kişi veya şirketlere devredilmesini öngören düzenlemeye tepkiler gelmeye devam ediyor.

“HÜKÜMET BU YANLIŞTAN DÖNMELİ”
Özelleştirme tehlikesi altındaki yaklaşık 400 sulama birliğinden biri olan Mersin Sulama Birliği’nin Başkanı Mahmut Kutlay, yaşanan süreci ve kaygılarını gazetemize anlattı. Mersin’deki Sulama Birliği’nin kar amacı gütmeyen, çiftçinin en önemli mali gider kaleminden biri olan sulama hizmetini en düşük fiyata karşılayan bir yapı olduğunu ifade eden Kutlay, sulama hizmetinin dekar başına 200 lira ücret ile verildiğini aktardı. 
Aynı bölgede DSİ’ye ait sulama hizmetlerinde dekar başına en az 500 lira ücret alındığını kaydeden Kutlay, bu hizmetin özelleşmesi durumunda sulama maliyetlerinin de aynı oranda artış göstereceği uyarısı yaptı. Sulama Birliklerinin çiftçilerinde içerisinde yer aldığı bir organizasyon olduğunu ifade eden Kutlay hükümet yetkililerine “Bu yanlıştan dönün” çağrısı yaptı. 

“ŞİRKETLER GİBİ DEVLETE YÜK OLMUYORUZ”
Mersin’deki tarım arazilerinin yüzde 90’nın birlikler tarafından sulandığını ifade eden Başkan Kutlay, “Dağlık bölgelerde genellikle sulama kooperatifleri var. Ama bu kooperatiflerin sulattıkları alanlar bizim suladığımız alanların 10’da biri kadar bile değil. Bu yüzden büyük sulama kooperatifleri kentimizde çok fazla yoktur. Biz Mersin’in yüzde 90’ına kadar bir alanı sulatıyoruz. Çünkü biz yıllardır tüm sulama organizasyonunu yapıyoruz. Bizde yasal olarak şuanda Devlet Su İşleri’nin kiracısı konumundayız. Ancak son dönemlerde özel firmalara hizmet alımı yapılması ile de özelleştirme organizasyonları da oldu. 
Örneğin Şanlıurfa’da yeni yapılmış bir sulama birliğini bir firmaya ihale ettiler. Fakat tamamı pompacı olan bu sulama birliği sadece sulamayı yaptıracak olmasına rağmen, yaptığı sözleşme gereği elektrik parası ödemiyor, su parası toplamıyor. 60 dekar bir araziye 17 milyon TL gibi bir para ödediler. Bizde yaklaşık olarak ortalama 60 – 70 dekar bir alanı suluyoruz. Ama bunu yaparken devletten tek bir kuruş bile almıyoruz. Sadece hizmetimizden yararlanan çiftçilerden aldığımız katılım payları, dekar başına olan sulama ücretleri, cezalar ve bağışlardır. Bunların haricinde devlet bütçesinden herhangi bir gelirimiz yok” dedi.  

“BURADA SULAYAN DA ÇİFTÇİDİR SULATANDA”
Sulama organizasyonlarında özelleştirme yönetiminin denendiğini ama yeterli bir hizmet alınamadığını da ifade eden Mahmut Kutlay, “DSİ, 2016 yılında; sulama birliklerini kapsayan bir izleme ve değerlendirme raporu yayımladı. Bu raporda sulama birliklerinin yüzde 85’inin iyi olduğu, yüzde 5’inin çok iyi olduğu ve sadece 17 adet sulama birliğinin çok kötü durumda olduğu açıklanmıştı. Sonuç olarak sulama birliklerinin bu hizmeti hakkıyla yerine getirdiğini izlemişler değerlendirmişlerdi. Dolayısıyla bu raporda sulama birliklerinin su dağıtım organizasyonun en iyi yapı olduğu bir kez daha ortaya çıkmıştı. Burada bir başarı var. Çünkü burada sulayan da çiftçidir sulatanda. 
Bizler denk bir bütçe ile hiçbir kar amacı gütmeden çalışıyoruz. Kuruluş amacımız gereği afakî bir sulama ücreti talep edemeyiz. Fiyat tarifelerinin sulayıcılar tarafından oluşturulan bir meclisten geçtiği bir organizasyonda bu ücretlere afakî bir rakam yapmamız da mümkün değil. Çünkü en başta bunu bizim meclisimizdeki çiftçiler kabul etmez. Bu noktada bu hizmette en doğru olan model içerisinde çiftçilerinde olduğu bir organizasyondur” diye konuştu.

“HİÇBİR KURUMA TEK KURUŞ BORCUMUZ YOK”
Sulama ile ilgili bazı siyasetçilerin ve bazı şirket temsilcilerinin yanlış bir algı oluşturmaya çalıştığını da ifade eden Başkan Kutlay, “Sulama birlikleri ile ilgili belli sıkıntıların olduğu doğrudur. Çünkü pompa kullanan birliklerin enerji maliyetleri ile ilgili sorunlar var. Bu da noktada Güneydoğu Anadolu bölgesinde çiftçilerin yılın her döneminde hasat alamaması, ödeme kabiliyetine sahip olamamalarından kaynaklanmaktadır. 
Örneğin biz her yıl EnerjiSA’ya 5 milyon TL gibi bir ödeme yapıyoruz. Bizde hasat zamanının farklı olmasından dolayı düzenli ödemeler yapılmıyor. Enerji SA’da bizden aylık ödeme istiyor. Bu sene sağ olsunlar borcumuzdan dolayı elektriğimizi kesmediler. Şuanda da Enerji SA dâhil olmak üzere hiçbir kuruma tek kuruş borcumuz yok. Elimizden geldiği kadarı ile bu birlikleri elde tutmaya, kanallarımızı ve donanımlarımızın bakım onarım çalışmalarını düzgün yapmaya çalışıyoruz” şeklinde konuştu. 

“KAPATSAYDIK, 200 LİRAYA SULANACAK ALANI DSİ 500 LİRAYA SULAYACAKTI”
Sulama Birliklerinin karşılaştığı tüm maddi zorluklara rağmen çiftçiye en ucuz sulama hizmeti sağlamak için gayret gösterdiğini ifade eden Kutlay, “Biz bu birliği kapatmayı da düşündük. Fakat kapatmamız durumunda bu alanları DSİ sulamak zorunda kalacaktı. DSİ’nin günümüzdeki fiyat tarifelerine baktığımızda iki kademe pompalı sulama ücreti hiçbir yerde 500 liradan aşağı değil. Biz Mersin Sulama birliği olarak dönüm başına 2018 yılında 200 lira’ya sulama yapıyoruz. Şimdi biz bu hizmeti kesmiş olsaydık 200 liraya sulanacak alanı DSİ 500 liraya sulayacaktı. Bunu DSİ yetkilileri de kabul ediyor, ‘Biz bu paralara sulama yapamayız’ diyorlar. Peki, yarın bunu özel sektör alırsa ne olur? Biz son olarak yapılmaya çalışılan yasal düzenlemeler ile birlikte bu birliklerin özelleştirileceğini düşünüyoruz. Çünkü 6172 Sayılı Kanun’da bir değişiklik tasarısı vardı. Bu tasarının geri çekildiğini duyuyoruz ama bu durum daha netleşmedi. Sulama Birlikleri Üst Kurulu’nun yaptığı çalışmalarda bu yasa değişikliğinin geri çekildiğini düşünüyoruz. Ancak tarımsal sulama hizmetinin özelleştirilmesi durumunda çiftçimizin ve sulamanın çok sıkıntılı günler geçireceğini ifade ediyoruz” dedi. 

“SULAMA MALİYETİNİN ARTACAĞINI SÖYLEYEBİLİRİZ”
Tarımsal sulama hizmetinin özelleştirilmesi durumunda çiftçilerin sulama maliyetlerinin artacağını da savunan Başkan Kutlay, hükümete ‘bu yanlıştan dönün’ çağrısı yaparak şunları söyledi: “Biz dekar başını 200 Lira’ya bir kamu kuruluşu olan DSİ 500 liraya suluyor. Birde özel firmanın kar marjını hesap edeceği bir ücreti düşünürsek maliyetin artacağını söyleyebiliriz. Örneğin benimde bir şirketim var. Mersin Sulama Birliği’ni alacağımı düşünsem yüzde 30 kârdan aşağıya çalıştırmam. Yani bu hizmeti 200 liraya mal edebiliyorsam buna 60 lira da kârımı eklerim. Bu demek oluyor ki çiftçinin cebinden daha çok para geçecek. Bizim Çukurova’da zaten çiftçi çok zor zamanlardan geçiyor. Umarız devleti yöneten büyüklerimiz yaratılacak bu maliyet artışını göz önünde bulundururlar. Çünkü bu birliklerin özelleştirilmesi çiftçilerin adeta kıyımı olacaktır” diye konuştu. 

“SULAMA BİRLİKLERİNİZE SAHİP ÇIKIN”
Son olarak kentteki tarımsal üreticilere de seslenen Mahmut Kutlay, sözlerini şu cümlelerle sonlandırdı: “Güneydoğu Anadolu bölgesinde özellikle ödemelerden yaşanan sıkıntılardan dolayı tüm sulama birlikleri üzerinde kötü bir algı yaratılmak isteniyor. Bu birliklerin geleceği nasıl olacak şuan için bilemiyoruz ama en iyi organizasyon hem sulayan hem sulatanın da çiftçi olmasıdır. Su ücretlerinin çok pahalı ve abartılı olmaması adına çiftçi için en uygun olanı sulama birlikleridir. Sizde sulama birliklerinize sahip çıkın.”