Bugüne kadar sorunlarının çözümü için yeterli somut adımlar atılmayan Romanlar için Mersin’de tarihi bir buluşma gerçekleştirildi. Toros Üniversitesi ev sahipliğinde, “1.Uluslararası Roman Akademik Zirvesi” düzenlendi.  Dünyanın çeşitli ülkelerinden gelen akademisyenlerin katılımıyla 1. Uluslararası Roman Akademik Zirvesi Toros Üniversitesi Kültür Merkezi’nde gerçekleştirildi. 

Üniversiteden yapılan açıklamaya göre; Ian F. Hancock Roman Araştırmaları Arşiv ve Kültür Merkezi, Sivil Düşün AB programı desteği ve Toros Üniversitesi İşbirliği ile gerçekleştirilen çalıştaya Toros Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı Ali Özveren, Rektör Prof. Dr. Haluk Korkmazyürek ve Akdeniz Roman Dernekleri Federasyonu Başkanı Ali Daylam’ın yanı sıra Avrupa’nın çeşitli üniversitelerinde görev yapan çok sayıda akademisyen ve öğrenci katıldı.
Açılış konuşmasına çalıştaya katılan tüm üniversitelere ve akademisyenlere teşekkür ederek başlayan Toros Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Haluk Korkmazyürek, böylesi önemli bir çalıştaya ev sahipliği yapmaktan gurur duyduklarını belirtti. Türkiye’den 2 Avrupa’dan ise 8 olmak üzere  toplamda 10 üniversitenin bu çalıştaya katıldığını belirten Rektör Korkmazyürek, bu zirvenin hedeflerine ulaşmada çok verimli ve etkili olacağına inandığını söyledi.

“ROMAN TARİHİ KONUSUNDA MAALESEF ÜLKEMİZDE ÇOK FAZLA AKADEMİK ÇALIŞMALAR YÜRÜTÜLEMEDİ”
Tarihi bir gün yaşadıklarını belirterek sözlerine başlayan Akdeniz Roman Dernekleri Federasyonu Başkanı Ali Daylam ise 8 Nisan Dünya Romanlar Günü olduğunu ve böylesi önemli bir haftada çok önemli bir çalıştayı gerçekleştirdiklerinin altını çizdi. Başkan Daylam, “Bugün aramızda Avrupa’nın dört bir yanından gelmiş Roman gençler ve akademisyenler var. Roman tarihi konusunda maalesef ülkemizde çok fazla akademik çalışmalar yürütülemedi. Biz Milletvekilimiz Özcan Purçu ile birlikte 2008 yılından beri Avrupa Konseyi’nde Türkiye’deki Romanları temsil ediyoruz. 2004 yılına kadar ülkemizde bir roman derneği bile yoktu. 2004 yılından beri dernek olarak çalışmalar yürütüyoruz ve bugüne kadar çok önemli adımlar attık” dedi. 
Ian F. Hancock Roman Araştırmaları Arşiv ve Kültür Merkezi Yönetim Kurulu Başkanı Londra Metropolitan Üniversitesi’nden Orhan Galjus Avrupa ve Balkanlardaki Roman Stratejileri konusunda bilgiler verdi. Romanların yarısından çoğunun eğitim sistemine dâhil edilmediğini belirten Galjus, Mersin’e gelerek bu dernekle birlikte çok önemli bir ağ kurduk. Toros Üniversitesi ile birlikte bu ağı nasıl geliştirebileceğimiz konusunda çalışmak istiyoruz. Romanların çoğu eğitim sistemine dahil edilmiyor. Bu konuda büyük bir sorumluluk hissediyorum. 
Roman kökenli akademisyenler maalesef bir araya gelip çalışmalar yapamadı. Çünkü son 300 yıldır Romanlarla ilgili çalışmaları romanlar yürütmedi. Romanlar hiçbir zaman kendi bilgilerini kendileri açıklama şansına sahip olamadı. Bu zirvenin bir başlangıç olduğuna inanıyorum. Bir sonraki toplantımız Zagreb’de olacak. Polonya ve İspanya gibi Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde yaz okullarında çalışmalar yapacağız. Aramızda artık bir işbirliği var. Roman olmayan akademisyenlerle de bir araya gelerek bilimsel çalışmalar yapmak istiyoruz. Bizi burada ağırlayan yaptığımız çalışmaların bir parçası olan Toros Üniversitesine çok teşekkür ediyorum” şeklinde konuştu.

“ROMANLAR İÇİN KURULAN BİRİMLER, ROMAN KÜLTÜRÜ, TARİHİ, KÜLTÜREL MİRASI VE DİLİ HAKKINDA HİÇ BİR ŞEY YAPMADI”
Sorbon Üniversitesi’nde Roman ve Doğu Çalışmaları yapan Prof. Marcel Courthiade ise Avrupa’nın birçok ülkesinde Romanların entegrasyonu hakkında çalışmalar yapan birimler olduğunu fakat bu kurumların Roman kültürü, tarihi, kültürel mirası ve dili hakkında hiç bir şey yapmadıklarını söyledi. Avrupa’da olduğu gibi Türkiye’de de durumun aynı olduğunu belirten Prof. Courthiade, “Türk meslektaşlarımızla uzun yıllara dayanan bir dostluğumuz var, burada bulunan herkes kültürümüzü ileriye taşımak adına sorumluluk sahibidir” dedi.
Programın ikinci bölümünde Romanların tarihi geçmişi hakkında bilgiler veren ve bu konuda bir sunum yapan Prof. Courthiade, “Bu yıl romanların Hindistan’dan büyük çıkışının bininci yılını kutluyoruz. Gazneli Mahmut döneminde Romanlar Gazne’ye götürüldü. Çünkü onların sanatsal becerilerine ihtiyaç duyuluyordu. Dandanakan Savaşını Türklerin kazanmasıyla birlikte Romanlar Bağdat’a ilerledi. Romanlarla Selçuklulların tarihi kesişti. Malazgirt’teki savaşa dâhil oldular. Daha sonra Romanlar Asya ile Avrupa’nın kesişim noktasındaki bu topraklara geldi ve Avrupa kapısı açıldı” şeklinde konuştu.

“ROMAN DİLİ YAŞAMALI”
Zagrep Üniversitesi Filoloji Bölümü’nden Prof. Ljatif Demir Zagrep’te Roman tarihi ve kültürü konusunda çalışmalar yaptıklarını belirterek yaptıkları çalışmalar konusunda bilgiler verdi. Prof. Demir, “Ben ilk defa Türkiye’de ve Mersin’de bulunuyorum. Burada Toros Üniversitesi’nde Roman diline yönelik bir çalıştayın düzenlenmesini çok önemsiyorum. Dünyadaki bütün diller eşit hakka sahiptir. Roman dili de tıpkı diğer 7 bin dil gibi bu hakka sahiptir. Biz Üniversitemizde bu bölümü açarken Rektörümüz ‘Roman dili Hırvat dilinden çok daha eski’ dedi. Roman dilini öğretmemiz gerçekten de çok önemli” dedi. 
Konuşmasına İngilizce olarak başlayan Prof. Ljatif Demir konuşmasının sonraki bölümüne Roman diliyle seslenerek devam etti. Hırvatistan’da yaşayan insanların yüzde 86’sı Romanları ülkelerinde istemediklerini düşünüyorlardı. 2018 yılına gelindiğinde Hırvatların Yüzde 80’i Romanları istemiyor. Enstitümüzdeki bu çalışmalarımızla insanların fikirlerini değiştirebileceğimize inanıyorum” şeklinde konuştu.
Panelin ikinci bölümünde ise panelistler Romanların kimliklerinin güçlendirilmesi ve kültürel hakları konusunda Avrupa’da yürütülen çalışmalar hakkında bilgiler verdi.