HEDİYE EROĞLU

Akkuyu Nükleer AŞ Genel Müdürü Anastasıa Zoteeva, Rusya'nın Soçi kentinde düzenlenen Uluslararası Nükleer Enerji Forumu 'Atomexpo-2019'da gazetecilere açıklamalarda bulunarak, soruları cevapladı. 
Toplantıda, Mersin’in Gülnar İlçesi Büyükeceli Mahallesi Akkuyu mevkiinde inşa edilecek Akkuyu Nükleer Güç Santrali ile ilgili son gelişmeler hakkında bilgi verildi. 

AKKUYU LİMANI HAZİRAN AYINDA AÇILIYOR
Zoteeva, toplamda 4 üniteden oluşacak Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin geçen sene birinci ünitesinin inşaatı için lisans alındığını ve Nisan ayında ana inşaatın başladığını anımsatarak, “Bu sene artık birinci ünitenin etrafındaki duvarların örülmesine başlandı. Büyük ekipmanlar ve gümrük için limanı tamamladık. Haziran ayında limanın açılmasını ve ilk büyük çaplı ekipmanın gelmesini bekliyoruz. Yakıt kazanını tutma düzeneği (core catcher) getirmemiz gerekiyor ki bu düzenek Rus teknolojilerinin en gelişmişi. Fukuşima sonrası güvenlik tedbirlerinin en önemli unsuru ve Eylül ayında reaktörün temeline bu düzeneği monte etmeye başlayacağız.

İKİNCİ ÜNİTE LİSANSI YOLDA!
Şuan santralde bin kişi çalışıyor ve yüzde 90’ı Türk vatandaşı. Çünkü hemen hemen tüm çalışmalar genel inşaat kapsamına giriyor ve biz Türk inşaatçıların kapasitesi, yeterlilik seviyesi ve özverili çalışkanlıklarından çok memnunuz. Gerçekten takdir etmemiz lazım Türk arkadaşlarımızı, çok çalışkanlar. İlk reaktörü 2021’de taşıyacağız. 
Bu sene Akkuyu’da Titan2 bizim ana taşeron firmamız olacak. Akkuyu ile birlikte bir konsersiyum kurduk. Ancak Akkuyu Titan2 ile ilk projemiz değil onlarda Finlandiya’da ortak bir projemiz var. Titan2 nükleer santrallerin inşaatı konusunda çok tecrübeli, birkaç sene önce 3+ nesil bir enerji bloğunu Rusya’daki Leningrad Nükleer Santrali’nin açılışını yaptılar. Bu firmayı çoktandır tanıyor ve işbirliği yapıyoruz, Rusya’nın büyük bir nükleer konusunda uzman firması.  
Ayrıca birkaç ay içerisinde ikinci ünitenin inşaatı için lisans bekliyoruz Türk Atom Enerjisi Kurumu’ndan. Bu lisans alındıktan sonra temel betonunu dökmeye başlayacağız” dedi.

İLK ÜNİTE 2023’E YETİŞECEK Mİ?
Genel Müdür Zoteeva, açıklamalarının ardından gazetecilerin sorularını yanıtladı. Bir gazetecinin “İlk ünite 2023’e yetişecek mi?” sorusuna Anastasıa Zoteeva, “Cumhurbaşkanımız bu tarihi belirledi. Biz cumhurbaşkanımızın talimatlarını harfiyle yerine getirmeye ediyoruz. Bizim onların sözlerini boşa çıkarmak gibi bir lüksümüz yok. Çok hızlı bir şekilde inşaat ile paralel olarak ekipmanların yapılması devam ediyor. Türk taşeron firmalar ve işçilerin ortak çabaları ile bu projeyi zamanında tamamlamak için elimizden geleni yapıyoruz” yanıtı verdi. 

“AKKUYU’YA YERLİ KATKISI YÜZDE 40 OLACAK”
Zoteeva, Akkuyu’nun yapımında yerli katkısının hangi oranda beklendiğine dair soruya da, “Her şeyden önce Türkiye Enerji ve Ekonomi Bakanlıkları ile birlikte Lokalleşme Programını hazırladık. Ticari, verimlilik ve karlılık açısından avantajlı olan Türk iş dünyası. Türk materyallerini tercih edeceğiz çünkü bu tercih bizi lojistik ve gümrük açısından bizi birçok masraftan kurtarıyor. Örneğin demirin büyük bir kısmını Türkiye’den satın alıyoruz artık. Türkiye’de materyaller çok yüksek kalitede demir temin edebiliyorlar bize.  Dolayısıyla nükleer güvenlik ile ilgili yeterlilik seviyesinde olmayan materyalleri Türkiye’den almayı tercih ediyoruz. Bazı materyaller uluslararası nükleer enerji kurallarına uygun standartlarda olması gerekiyor. Dolaylısıyla biz onları Rusya’dan getirmek zorundayız ama bu kategoriye girmeyen materyaller ve inşaat malzemeleri için Türk ürünlerini tercih ediyoruz. Çünkü bizim için çok daha verimli ve az masraflı oluyor Türkiye’den almak. Biz seve seve Türk materyalleri satın almayı tercih ediyoruz. Bizim hesaplarımıza göre inşaatta kullanılacak materyallerin yüzde 40’ı kadar Türk menşeli olacak ve çalışanların yüzde 90’ı Türk vatandaşı olacak” yanıtı verdi. 

AKKUYU’YA YENİ GÜVENLİK SİSTEMİ 
Yine bir gazetecinin, “Daha önce santrale ilişkin bazı simülasyonlar yapılmıştı, deprem, uçak çarpması durumunda ne olabileceğine ilişkin, bunun daha da geliştirildiği projeksiyonlar, simülasyonlar yapıldı mı? Güvenliği daha da arttırıcı ek bir önlem aldınız mı?” sorusuna da Anastasıa Zoteeva’nın yanıtı şöyle oldu: “Biz 3+ nesilli bir santral inşa ediyoruz ve iki benzer santrali Rusya’da tamamladık. Bunlardan ilki Voronej Nükleer Santrali ki bu Akkuyu Nükleer Santrali ile birebir aynı neredeyse. İkincisi Leningrad Nükleer santrali. Bu iki santral Fukuşima sonrası bütün uluslararası güvenlik standartlarına uygun. Bu santraller 3 ana koruma sistemine sahip ki bunlardan birincisi aktif ve pasif koruma sistemleri. Akkuyu Nükleer Santrali’nde, bir önceki nesil nükleer santrallere göre aktif ve pasif korumalar arttırıldı. Eski santrallerde güvenli ve hepsi çalışıyor şuanda, hiç birinde kaza veya hata olmadı.
İkinci güvenlik sistemi ise yakıt kazanını tutma düzeneği (core catcher). Bizim nükleer mühendislerin hazırladığı bir model. Bu bir çeşitli metallerin karışımından yapılmış dev bir tencere gibi düşünülebilir. Erimiş uranyum kaçışı olursa her hangi bir nedenden dolayı uranyum bu sisteme girdiği zaman tamamen kapanıyor ve uranyum artık ne toprağa ne de suya sızıyor, tamamen gömülmüş oluyor. Doğa için her hangi bir risk olmuyor. Finans açısından bu ekstra bir yük, masraf oluyor ama bizim için nükleer sektörü ve Rosatom için güvenlik her şeyden öncedir. Biz bu konuda en iyi güvenli sistemler ne varsa hepsinden dolu dolu ve tam olarak uygulamaya çalışıyoruz. 
Deprem ile ilgili ise santralimiz 9 şiddetinde depreme dayanaklı olup, çalışırken dahi depremin her hangi bir zarar görmeyecek şekilde inşa ediliyor. Zaten tarihte 9 şiddetinde bir deprem yaşanmadığını biliyoruz. 
Uçak kazası konusunda ise bir uçağın direk santrale düşmesi halinde bile çatlaklık yaşanmadan santral çalışmaya devam edecek halde inşa ediliyor”.

 “NÜKLEER SANTRAL BÖLGEYE TURİST ÇEKECEK!”
Yine bir gazetecinin, “Akkuyu’da çalışacak işçiler bölgede mi yaşayacak, bunun bölgeye ekonomik katkısı olacak mı? sorusuna da Zoteeva şu yanıtı verdi: “Rusya’da 70 yıldır nükleer santraller var ve bunların etrafında da genelde büyük şehirler kuruluyor, on binlerce insan yaşıyor ve artık nesillerce çalışılıyor. Nükleer santralde çalışan bir kişinin yaşamını sağlayan 10 kişi daha olması gerekiyor. Yani nükleer santralde bin kişi çalışıyorsa, etrafta 10 bin kişinin olması gerekiyor. 
Turizm bile hemen gelişmeye başlıyor. Çünkü yurtdışından da ülke içinden de ziyaretçiler gelecek. Türkiye’de ilk nükleer santral olacağı için inşa edildikten sonra herkes merak edip, öğrenmek isteyecek ve dolayısıyla turistlerin sayısı da artacaktır. Bizim hedefimiz bu bölgeye refah getirmek ve parlayan bir şehre dönüştürmek. 
Dünya çapında genel bir istatistik var; böyle bir altyapısal projeye yatırılan her dolar 5 dolar kar getiriyor bu ülkenin ekonomisine, bölgeye. Şunu anlamalıyız ki Soçi kurulduğunda, 9 yıl önce bir köydü ancak bugün parlak bir şehir haline geldi, bu durum aynı şekilde emin olun Büyükeceli’de de olacak” cevabı verdi.

“RUBLE VE TL’NİN DEĞER KAYBI MALİYETİ ETKİLEDİ Mİ?
Akkuyu Nükleer AŞ Genel Müdürü Anastasıa Zoteeva, bir başka gazetecinin Ruble’nin devalüasyon yaşaması ve Tür Lirası’nın değer kaybetmesinin proje maliyetine etkisine dair soruya da şu yanıtı verdi: “Proje maliyeti fiyatında değişim yok, 20 milyar dolar inşaatın genel maliyet tutarı. Tabi Türkiye’de daha çok özellik vardı; arsanın hazır olmaması, dolgu yapmamız gerektiği için maliyet biraz artıyor ama genel hatları itibariyle 20 milyar dolarlık yatırım tutarı değişmedi”. 

HİSSE SATIŞI İÇİN 2 YATIRIMCI İLE GÖRÜŞME YAPILIYOR
Bir gazetecinin, “Hisselerin yüzde 49’unu satma hakkınız var, bu sene nasıl bir gelişme bekliyorsunuz, yüzde kaç satış olur?” sorusuna ise Anastasıa Zoteeva, “Biz aslında stratejimizi gözden geçirdik ve biraz değiştirdik. Çünkü her sene santralimizin değeri artıyor. Çünkü artık belli bir aşamaya gelindi. Hemen, hızlı bir şekilde hisselerin yüzde 49’unu satma anlayışından vazgeçtik çünkü değerimiz artıyor. Ne kadar dikkatli bir şekilde ve sağlam bir acılıcı bulursak o zaman daha iyi olur, Şuan 2 tane potansiyel yatırımcı ile görüşmeler yapıyoruz. Buna uzun vadeli ve değerimizi arttıran bir süreç olarak bakıyoruz. Lisans alındıktan sonra değeriniz daha da artıyor zaten, ikinci ünite için lisans aldığımızda değerimiz daha da artacak. Onun için biz tekliflere açığız ama bize ciddi, sağlam yatırımcı lazım. Kendi paramız var ve acelemiz yok. Biz şuan en düzgününü seçmeye çalışıyoruz” yanıtı verdi.

ENERJİDE DIŞA BAĞIMLILIK NE OLACAK?
Zoteeva, bir gazetecinin Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılığına nükleer güç santralinin etkisinin ne olacağına dair soruya ise “Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nde 35 kw saat enerji üreteceğiz ki bu da Türkiye’nin şuan ki enerji ihtiyacının yüzde 10’unu oluşturuyor. Yüzde 10 ciddi bir rakam tek santral için. Dolayısıyla dışa bağımlılık yüzde 10 oranında azalacak ama Türkiye gelişiyor, ileride belki enerjiye daha çok ihtiyacı olacak” cevabı verdi. 

“RUSLAR AKKUYU’DA ASKERİ ÜS MÜ KURUYOR?”
“Geçtiğimiz günlerde Akkuyu’nun tüzüğü değişti ve liman yapma hakkı tanındı ve Ruslar askeri üs kuruyor’ haberleri çıktı medyada, bu doğru mu?” sorusu ise Akkuyu Nükleer AŞ Genel Müdürü Anastasıa Zoteeva’nın sert yanıt verdiği bir konu oldu. Zoteeva, “Asla öyle değil. Bu bizim büyük ekipmanları kabul edecek olan bir liman ve zaten santral sahasında bulunuyor. Benim 3 çocuğum var ve ben kendi tesisimde her hangi bir askeri üssün yapılmasına asla müsaade etmem, öyle bir planımız da loktu hiçbir zaman, çok saçma bir fikir. Daha önce tüzüğümüzde böyle bir madde vardı ama yasal olarak netleştirilmemişti, şekillendirilmemişti. Liman aynı zamanda gümrük de olması gerekiyor ama bu konu anlaşmamıza eklenmemişti. Liman gerekiyor çünkü örneğin yakıt kazanını tutma düzeneği (core catcher) 4 geminin aynı anda taşıması gereken bir yük. Bunu başka bir yere taşımak imkansız. Yani gümrük ile ilgili mevzuatta değişiklik yapıldı.
İlk önce santral için gerekli materyallerin Taşucu Limanı’na getirilmesi ve buradan santrale taşınması, bunun içinde Taşucu Limanı’nın genişletilmesi önerildi ama sonra anladık ki Taşucu’ndaki kapasite bizim ekipmanı kaldırmak için yeterli değil. Dolayısıyla Taşucu Limanı’na belirli seviyedeki materyaller gelecek ağır olan ekipmanlar buradan gelecek. O yüzden değişiklik yapmak zorunda kaldık tüzükte” diye konuştu 

“ÜREYEBİLECEKSİNİZ”
Mersin’de Akkuyu gündeme geldiğinde, “Biz artık üreyebilecek miyiz, sağlımız tehdit altında mı?” sorusunun gündeme geldiğini söyleyen bir başka gazeteciye Anastasıa Zoteeva’nın yanıtı, “Her şeyden önce bir anne olarak Rosatom’a sürekli çalışanlarımızın çocuklarının geldiğini görüyorum. Birçok nükleer santralin olduğu şehirde iki, üç kuşak çalışanlar var. Rusya’da çok bulabilirsiniz bu örneklerden. Doğumlarda düşüş yok tam tersine doğum artışı görülüyor, çünkü aileler çok sağlıklı. Santrallerin çevresindeki alilerin sağlık kontrollerine çok büyük önem veriliyor. Tam tersi bu bölgelerdeki nüfus sayısı hızla artıyor. Santrallerin olduğu bölgeler ekoloji olarak çok temiz, karbondioksit atıkları yok” oldu. 

“AKKUYU CENNETEN BİR KÖŞE”
“Marka olmuş yerel ürünler sıkıntı yaşayacak mı?” sorusuna ise Zoteeva, “Akkuyu’da soğutma konusunda suyu denizden alacağız ve birebir aynı şekilde denize geri vereceğiz. Deniz suyu en ufak bir kimyasal veya radyasyon etkisine maruz kalmayacak. İklim değişikliği de olmayacak. Bunu uluslararası ekoloji kurumları ve atom enerjisi kurumu da teyit etti. 
Bizim santralimiz en güzel bölgede bulunuyor. Doğa olarak muhteşem bir yer, aynı bir cennet köşesi diyebilirim. Tarım sektörü de çok gelişmiş, çok güzel ve lezzetli meyveler, sebzeler var, ben bu lezzetlere hayran kalıyorum. Eminim bu bölgeler bizim var olmamız ile daha parlak ve refah hale gelecekler ve tarım daha da gelişmiş olacak çünkü enerji çok ucuz olacak” yanıtı verdi.