HEDİYE EROĞLU

Mersin’in önde gelen tarihi yapıları arasında yer alan ve kent müzesi yapılması istense de sanayi müzesi yapılması kararlaştırılan eski İngiliz Yağ Fabrikası için yapılacak restorasyon çalışmaları hız kazandı.

1900’LÜ YILLARIN BAŞINDA KURULDU

Kesme taştan yapılan fabrika Türkiye’deki en büyük İngiliz kuruluşlarından olan bir şirkete bağlı olarak 1900’lü yılların başında yağ fabrikası olarak kuruldu. I.Dünya Savaşı sırasında Fransızlar tarafından denizden bombalanarak hasar gören bina bir süre kaderine terk edildi. Cumhuriyet’in ilanından sonra İkinci Dünya Savaşına kadar yağ fabrikası olarak önce Turyağ, Ziraat Bankası ve en son olarak da Türkiye Yağ ve Mamulatı Sanayi Limited Şirketi tarafından işletildi. İkinci Dünya Savaşı sırasında, İstanbul’dan Mersin’e taşınan Deniz Astsubay Okulu’na da ev sahipliği yaptı. Daha sonraları askeri depo olarak hizmet veren bina, devredildiği Turyağ firmasındaki işletme sorunları nedeniyle 1948 yılında tekrar Ziraat Bankası’na devredildi. O yıllardan sonra çalıştırılamayan tesis, İkinci Dünya Savaşı sırasında askeri okula tahsis edilmiş, daha sonra Milli Savunma Bakanlığı’nın mülkü oldu.

İngiliz Kolonyal tarzda inşa edilen ve yaklaşık 18 x 24 m ölçülerindeki 432 m2 oturumu olan kesme taş bina, 1500 metrekarelik bir arsaya sahiptir. Yapıyı günümüze ulaştıran, kesme taş duvarlarının içinde, yüksek kalitedeki çelik “putreller”le gerçekleştirilmiş özgün yapı sistemi olarak biliniyor.

‘KONUT VE TİCARET ALANINA DÖNÜŞECEK’ İDDİALARI BÜYÜK TEPKİ ÇEKTİ

Ancak daha sonra kaderine terk edilen fabrika harabe bir hal aldı. 120 yıllık fabrikanın kaderi kentin Çevre Düzeni Planı’nı hayata geçirme çalışmaları kapsamında yeni bir sürece girdi. Üst planın tamamlanıp alt planların hazırlanma sürecinde fabrikanın 1/5 bin ölçekli Nazım İmar Planı’nda koruma altına alınmadığı iddia edildi.

Restore edilerek müze yapılması için 2016’da adım atılsa da devamının getirilmemesi fabrika alanının bilinçli olarak koruma altına alınmadı yorumlarına neden oldu.

Fabrikanın bulunduğu alanın konut ve ticaret alanına dönüştürülmek istendiği iddiaları kentte büyük tepki çekerken, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’nün sessizliği tedirginliği arttırdı.

BÜYÜKŞEHİR DÜĞMEYE BASTI

Ancak Mersin Valiliği’nin devreye girip fabrikanın müze yapılacağını açıklamasının ardından çalışmalar yeniden hız kazandı. Fabrikanın restorasyonunu üstlenen Mersin Büyükşehir Belediyesi, proje için  düğmeye bastı. 

Belediye Meclisi’nin 2020 Yılı Şubat Ayı Olağan Toplantı Döneminin I. Birleşim Toplantısında gündeme gelen; Akdeniz İlçesi, Nusratiye Mahallesi, 61 ada 174 parselde bulunan Tescilli Kültür Varlığı eski İngiliz Yağ Fabrikasının Bilim Merkezi ve Sanayi Müzesi yapılmasına ilişkin ilgili Röleve, Restitüsyon, Restorasyon projelerinin yapılması amacıyla Mersin Valiliği, Mersin Büyükşehir Belediyesi ve Akdeniz Belediyesi’nce 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin sınırlarının belirlenmesi, Akdeniz Belediyesi’nce 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı değişikliği ile ilgili Büyükşehir Belediyesi’ne yetki verilmesi ve söz konusu parsele ilişkin iş ve işlemlerin ortak proje kapsamında değerlendirilmesi ile ilgili İmar ve Bayındırlık Komisyonu, Çevre ve Sağlık Komisyonu ile Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu’na müştereken havale edilen konu komisyonlar ve meclisçe oy birliğiyle kabul edildi.