Haber Merkezi

Birleşik Kamu İş Sendikası Mersin İl Başkanı Yakup Tekin, “Halkın Enflasyon Araştırması” adlı bir açıklama yayınladı.

Ramazan nedeniyle yaşanan fiyat değişimlerine değinen Tekin, “Ramazan nedeniyle gıdaya yönelik olarak artan talep, ekmek, et, peynir-yumurta, yağ, meyve, bakliyat gibi ürünlerin fiyatlarında önemli artışlara yol açarken, sebze fiyatlarında yaşanan mevsimlik düşüşün etkisiyle mayısta gıda fiyatları bir önceki aya göre yüzde 0,3 oranında azaldı. Ocakta yüzde 4,2, şubatta yüzde 1,9, martta yüzde 2,9 ve nisanda yüzde 1,95 oranında artan gıda fiyatlarında yılın ilk beş aylık dönemindeki toplam artış ise yüzde 11,5 oldu. Birleşik Kamu-İş Konfederasyonun Ar-Ge birimi KAMUAR’ın, Ankara’daki pazar ve marketlerden fiyatlarını her ay düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 77 gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak yaptığı ‘halkın enflasyonu’ araştırmasının mayıs ayı sonuçları açıklandı. Araştırmaya göre söz konusu sepet için harcanan para son bir yılda (Mayıs 2019’a göre) yüzde 28,1 oranında arttı. 12 aylık ortalama fiyatlara göre artış ise yüzde 38,8 olarak hesaplandı. Araştırmayla, gıda fiyatlarında yaşanan yükselişten en büyük zararı, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun ortaya konulması amaçlanıyor” dedi.

“YOKSULLAR ENFLASYONDAN ZENGİNLERE GÖRE ÇOK DAHA FAZLA ETKİLİYOR”

TÜİK’in en son açıkladığı Hanehalkı Tüketim Harcaması araştırmasından örnek veren Tekin, “2018 yılında Türkiye’deki en yoksul yüzde 20’lik kesim harcamalarının yüzde 28,7’sini gıda için yaparken, en zengin yüzde 20’lik kesim ise gıdaya en yüzde 15,4 oranında pay ayırdı. Gıdanın harcamalar içerisindeki payı Türkiye genelinde ise yüzde 20,3 olarak ölçüldü. TÜİK ise tüketici fiyatları endeksini hesaplarken gıdanın harcamalar içerisindeki payını 2020 yılı için yüzde 22,77 olarak esas alıyor.  Dolayısıyla gıda fiyatlarında yaşanan artış ve azalışlar, harcamalarının büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda bulunan yoksulların enflasyonunu zenginlere göre çok daha fazla etkiliyor. Türkiye’deki aileler gıda için harcadıkları her 100 liranın 17,9 lirasını pirinç, ekmek, bulgur, buğday unu, makarna ve şehriye gibi ürünlere harcıyor. Diğer ülkelere göre miktar olarak çok az tüketilmesine rağmen, dünyanın belki de en yüksek fiyatlarının geçerli olması nedeniyle et ve balık için yapılan harcamalar ise gıda harcamalarının yüzde 22,4’ünü oluşturuyor. Süt, peynir, tereyağı ve diğer süt ürünleri ile yumurtanın gıda harcamaları içerisindeki payı ise yüzde 13,4’ü buluyor. Türkiye’de gıda için harcanan her 100 liranın 5,5 lirası tereyağı dışındaki yağlara,10,8 lirası meyveye, 15,1 lirası sebzeye, 6,1 lirası şeker, reçel, bal gibi gıda ürünlerine, 3,1 lirası çay ve kahveye, 3,6 lirası alkolsüz içeceklere, 2,2 lirası ise diğer gıda maddelerine ayrılıyor. Bu arada araştırmalara göre yoksullar gıda harcamalarının büyük bölümünü ekmek, tahıl ve sebzeye ayırırken, zenginlerin gıda harcamalarının büyük bölümünü et balık ve deniz ürünleri meydana getiriyor.

AYLIK FİYAT ARTIŞI

Tekin aylık fiyat artışı analizini şu şekilde yaptı;

“Mayısta, ekmek, un, bulgur, pirinç, makarna fiyatlarında bir önceki aya göre, yüzde 2,3 oranında artış yaşanırken, et-balık harcamalarında hem kırmızı hem de beyaz et fiyatlarındaki yükselişin etkisiyle yüzde 7,2 gibi oldukça yüksek oranında artış kaydedildi. Mayısta süt ve süt ürünleri ile yumurta harcamaları yüzde 3,3 oranında zamlanırken, katı ve sıvı yağ fiyatlarında ise yüzde 3,4 oranında yükseliş yaşandı. Meyve harcamalarının yeni çıkan mevsimlik meyvelerin yüksek fiyatının da etkisiyle yüzde 11,8 oranında arttığı mayısta sebze harcamalarında ise bir önceki aya göre yüzde 31,6 gibi oldukça yüksek oranda bir mevsimlik düşüş oldu. Bakliyat fiyatlarında mayısta yüzde 6 oranında artış yaşanırken, salça, zeytin, bal, çay tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer gıda fiyatlarında yüzde 1,3 oranında azaldı oldu. Böylece gıda fiyatlarında mayısta nisan ayına göre yüzde 0,3 oranında düşüş yaşanmış oldu.”

ARALIK 2019’A GÖRE DEĞİŞİM

Aralık 2019’a göre 6 aylık ğişimii yorumlayan Tekin, şu açıklamaları yaptı;

“Yılın ilk beş aylık döneminde gıda harcamalarındaki artış ise yüzde 11,5 olarak hesaplandı. Ocak-mayıs döneminde ekmek, un, bulgur grubunda yüzde 5,8, et-balık harcamalarında yüzde 22 oranında, süt ve süt ürünleri ile yumurta harcamalarında yüzde 3,6 oranında artış oldu. Bu dönemde yağ fiyatları yüzde 13,9, meyve fiyatları yüzde 47,7 artarken, sebze fiyatlarında yüzde 8,5 oranında düşüş oldu. Bakliyat fiyatlarında yüzde 3,9 oranında  artış yaşanırken diğer gıda maddelerine ilişkin harcamalar ise aynı düzeyde kaldı.”

SON BİR YIL

Son bir yıllı ve yıllık ortalamalar hakkında da veriler paylaşan Tekin, “Gıda harcamalarında yıllık olarak ise (Mayıs 2019’a göre) yüzde 28,1 oranında artış kaydedildi. Son bir yılda ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 11,5, et-balık fiyatlarında 21,2, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 19,6 oranında artış yaşandı.  Bir yıl öncesine göre göre katı ve sıvı yağ fiyatları yüzde 19 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 64,2 oranında, sebze fiyatları ise yüzde 36,1 oranında artış gösterdi.  Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 23,5, diğer gıda fiyatları ise yüzde 23,2 oranında zamlandı. Sepete dâhil edilen ürünlerin son 12 aylık ortalama fiyatlarının bir önceki 12 aylık dönemdeki ortalama fiyatlarıyla karşılaştırılmasıyla hesaplanan 12 aylık ortalamalara göre de gıda fiyatlarında yüzde 38,8 oranında artış yaşandı. Yıllık ortalamalara göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatları yüzde 15,2, et ve balık fiyatları yüzde 14,8, süt, süt ürünleri ve yumurta fiyatları yüzde 35,5, yağ fiyatları yüzde 20, meyve fiyatları yüzde 74,4, sebze fiyatları yüzde 60,8, bakliyat fiyatları yüzde 24,6, diğer gıda maddelerinin fiyatları da yüzde 36,5 oranında artış kaydetti” dedi.