HEDİYE EROĞLU

AYM Genel Kurulu, İstanbul İş Mahkemesi’nin Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda ‘fiili hizmet süresi zammı’ ile ilgili düzenleme getiren 40'ıncı maddesinde 2013 yılında yapılan değişiklikle eklenen 16 numaralı bendin iptali istemini Şubat ayında görüşerek karara bağladı.

Söz konusu bend ile basın ve gazetecilik mesleğinde çalışanlar için 2008 yılında kaldırılan ve kamuoyunda ‘yıpranma payı’ olarak bilinen fiili hizmet zammı hakkı tekrar getirilmişti.

ANAYASA’NIN İKİ MADDESİYLE İLGİLİ İHLAL TESPİT EDİLDİ

İş mahkemesi, düzenlemenin iptali için yaptığı başvuruda, ‘basın kartı sahibi olan’ ve ‘olmayan gazeteciler’ şeklinde ikili bir ayrımın ortaya çıktığını, bu durumun aynı işi yapanlar arasında sigortalılık hakları bakımından farklı düzenlemelere tabi olma sonucu doğurduğunu, ayrıca basın kartı alabilmek için basın iş sözleşmesi kapsamında çalışma şartının olması nedeniyle çalışanın basın kartı almasının işverenin yetkisine bırakıldığını ve kanundaki eksiklikten kaynaklanan bu durumun çalışma hakkı ve eşitlik hakkını ihlal ettiğini ileri sürdü.

AYM, 25 Aralık'ta iptal başvurusu ile ilgili Şubat ayında yaptığı değerlendirme sonucunda ‘yıpranma payı’ ile ilgili düzenlemenin, Anayasa'nın ‘temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması’ ile ilgili 13 ve ‘sosyal güvenlik hakkı’ ile ilgili 60'ıncı maddelerine aykırı olduğunu belirledi. Oy çokluğuyla alınan iptal kararına 7 üye karşı çıktı. Resmi Gazete'de yayımlanan karar 9 ay sonra yürürlüğe girecek. AYM'nin gerekçeli kararında fiili hizmet zammından sadece basın kartı sahibi kişilerin yararlanabilmesi şartının sosyal güvenlik hakkına bir sınırlama getirdiğine dikkat çekildi.

“BASIN KARTININ VERİLME ŞARTLARI KANUNLA BELİRLENMELİ”

Kuralla, fiili hizmet zammından yararlanacak basın kartı sahibi olanların tespitinin Basın Kartı Yönetmeliği'ne bırakıldığının hatırlatıldığı AYM gerekçeli kararında şu tespitlerde bulunuldu: “Böylece basın kartı sahibi olmak için gerekli şartlar ve dolayısıyla fiili hizmet zammının uygulanacağı basın ve gazetecilik mesleğinde çalışanların belirlenmesinde temel esaslar ve ilkeler kanunla düzenlenmeyerek bu konudaki düzenleme yetkisi, yönetmelik aracılığıyla bütünüyle yürütme organına verilmiştir.

Basın ve gazetecilik mesleğinde fiilen çalışanların fiili hizmet zammından yararlanmaları için kuralda olduğu gibi Basın Kartı Yönetmeliği'ne göre basın kartı sahibi olmaları şartının öngörülmesi yeterli değildir.

Kanunilik ölçütünün gerçekleşmesi için sosyal güvenlik hakkının sınırlanmasına yol açan söz konusu düzenleme nedeniyle basın kartının niteliği ile ne şekilde verileceği konusunda ve bu kartın verileceği kişilerde aranacak şartları içeren temel ilkelerin anılan hakka keyfi bir şekilde müdahale edilmesini önleyecek şekilde kanunla açık bir şekilde ortaya konulması gerekir.

Kanunda söz konusu temel ilkeler ve kanuni çerçeve belirlenmeksizin itiraz konusu kuralla sosyal güvenlik hakkına sınırlama getirilmesine imkan tanınması temel hakların ancak kanunla sınırlanabileceğini öngören Anayasa hükmünü ihlal etmektedir.

ANTMEN’DEN GAZETECİLER İÇİN ÇAĞRI

CHP Mersin Milletvekili Alpay Antmen, TBMM’nin açılması ile konunun gündeme gelmesi gerektiğini, Anayasa Mahkemesi’nin gazetecilerin yıpranma payına yönelik verdiği iptal kararının ardından Meclis’e 9 ay süre tanıdığını anımsatarak, “Bu konuda Eskişehir Milletvekilimiz Utku Çakırözer'in kanun teklifi var, komisyonda bekliyor. Hızlı bir şekilde bu konunun ele alınması gerekiyor” dedi.

CHP’li Antmen, yaptığı açıklamada, “Bu Meclisin önünde görevleri var. Çok önemli görevleri var mesela 25 Aralık 2019'ta Anayasa Mahkemesi, fiili hizmet zammından sadece sarı basın kartı olanların yararlanmasından dolayı bunu iptal edip dokuz aylık süre verdi Meclise. O süre doluyor” diye uyarıda bulundu.

“PARLAMENTO ADIM ATMAK ZORUNDA”

Sarı basın kartının nasıl ve kimlere verileceği konusunun Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nda olmasının yanlış olduğunu belirten Antmen, “Gazetecilerin basın kartı taşıması noktasında sarayın tam hakim konuma gelmesi, muhalif gazetecilerin, muhalif yayın kuruluşlarının haklarını gasp eden bir pratiğe dönüşmüştür.” diye konuştu.

EN ÇOK YIPRANAN GAZETECİLER

Bir yandan Basın İlan Kurumu üzerinden gazetelere gözdağı verildiğini de belirten Antmen şöyle dedi: “Pandemi gibi kritik bir dönemde en çok yıpranan meslekler arasında olan gazetecilerin yıpranma hakkının bir an önce tesisi noktasında bu Parlamento adım atmak zorundadır. Bu konuda Eskişehir Milletvekilimiz Utku Çakırözer'in kanun teklifi var, komisyonda bekliyor. Hızlı bir şekilde bu işin ele alınması, Meclisi takip eden Parlamento muhabirleri başta olmak üzere sahada görev yapanlar ve yerel basın emekçileri dahil tüm basın emekçilerinin yararlanabileceği bir düzenlemenin hayata geçirilmesi gerekiyor. Bu konuda Parlamento’daki tüm siyasi partilere çağrıda bulunuyoruz”

“İŞKOLU BARAJI DÜZENLEMESİ ELE ALINMALI”

Antmen, Parlamento’nun bir başka görevinin daha olduğunu belirterek 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun Geçici 6’ncı maddesi çerçevesinde getirilen işkolu barajı muafiyetinin geçen yıl 1 yıl süreyle ertelendiğini hatırlattı.

“SENDİKAL ÖRGÜTLENME ENGELLENİYOR”

Antmen, “Türkiye'de gazeteciler ayrıca güvencesiz çalışma koşulları ile karşı karşıyadır.  Son dönemde medya kuruluşlarında gazetecilerin sendikal örgütlenmesini engellemek amacıyla birbiri ardına gelen işten çıkarmalar, gazetecilerin iş güvencesinin olmadığını bir kez daha göstermiştir. Gazeteciler mevcut koşullarda mesleklerine ara vermeye, sigortasız çalıştırılmaya ve işyeri değişikliklerine maruz bırakılmaktadır.  Bu nedenle kanunda gazetecilerin yaş haddi indiriminden yararlanabilmeleri için öngörülen 10 yıl mesleğe devam şartı medya sektörü için gerçekçi değildir. Aksine basın ve ifade özgürlüğünü sınırlayan, gazetecilerin hür bir şekilde mesleklerine devam edebilmeleri önünde engele dönüşmüştür.

Bu nedenlerle Anayasa Mahkemesi’nin uyarıları doğrultusunda yeni bir düzenlemenin derhal yapılması elzemdir. Sosyal güvenlik hakkı, hayatidir ve boşluk kaldırmaz. Fiili hizmet zammı, basın kartı ile bağlantısız bir şekilde gazeteciler ile matbaa işçilerini de kapsayarak acilen yeniden düzenlenmeli ve yürürlüğe konulmalıdır” dedi.