HEDİYE EROĞLU – AYŞLENUR ÖNAL

Mersin’de CHP’li Büyükşehir Belediye Başkanı Vahap Seçer’in pandemiye inat yapımı için kolları sıvadığı Metro Projesi için 26. Dönem CHP Mersin Milletvekili İnşaat Yüksek Mühendisi Ulaştırma Uzmanı Serdal Kuyucuoğlu’ndan, “Metro Projesi bir kumar!” değerlendirmesi geldi!

Mercan TV’de yayınlanan Arka Plan Programına konuk olan Kuyucuoğlu, özellikle kentin ulaşım sorunlarının çözümüne dair önemli açıklamalar yaptı.

“BAZI ŞEYLERDE GEÇ KALDIK”

SORU: Mersin’in ulaşım sorunu yıllardır çözülemiyor, bu sıkıntının nedeni ne? Neden çözülemiyor?

S. KUYUCUOĞLU: Ulaşım sorunu neredeyse bütün kentlerin sorunu. Kentler belli bir büyüklüğe geldiğinde ulaşım sorununun çözümü doğrultusunda hareket edilmesi gerekiyor. Bir taraftan yapılaşma ile ilgili sorunumuz vardı. 2000’li yıllar öncesi gecekondu meselesi ortaya çıktı. Yani kentlerimiz planlı büyümedi. Kentler önden büyüdü, plan arkadan geldi. Ancak 2000’li yıllarda planlar kentlerin gelişimini yakalayabildi. Bir de agresif bir iç göç yaşadık. Şehirleşme doğrultusunda yoğun bir büyüme oldu. Ne alt yapı ne üst yapı bunu kaldırmadı. Bazı şeylerde geç kaldık, şehirleşmenin getirdiği sorunlar konusunda önden bir çalışma göstermedik. Bunlardan birisi de ulaşım oldu.

Vatandaşa ‘birinci sorun ne?’ deseniz; hep ulaşım cevabını alırsınız. Ben 1998 yılında Kaya Mutlu’nun belediye başkanı olduğu dönemde bir rapor hazırladım. Mersin’in nüfusu 300 binleri geçti onun için ulaşım master planı arkasında raylı sistemlerle ilgili çalışmaların başlaması gerektiğini belirttim. Bu çalışma o günden bu güne kaldı.

Şuan için Mersin 1 milyon nüfuslu bir kent haline geldi. Önceden tedbirlerinizi almazsanız bunu sonradan çözmeniz daha zor oluyor. Ulaşımı bu noktada öncelemeniz gerekiyordu. Ulaşımı hangi yönde geliştirirseniz kent o yönde değişiyor. Bizim gelişme aksımız doğu-batı. Tarsus-Silifke arası da, yukarıya doğru da var. Bunları hesap ederek ulaşımı revize etmeniz gerekiyor.

BİSİKLET YOLLARI SPORDAN ÖTEYE GİTMİYOR

SORU: Düz bir kent olmamıza rağmen yürüyüş ve bisiklet yollarını düşünmeden ulaşımı dolmuş ile çözmeye çalıştık yıllarca. Bizi bu günlere getiren bu olabilir mi?

S. KUYUCUOĞLU: Özellikle son yıllardaki planlamada ve bakış açısında bir değişiklik var. İnsanlar toplu taşımaları çok tercih etmiyor. Mersin dediğiniz gibi düz bir şehir, bisiklet konusunda uygun bir durum. Sahilin bir kısmına bisiklet yolu yapıldı ama spor için yapıldı. Hilton’dan Mezitli’de ki parka kadar spor için sürebiliyorsunuz ama bu ulaşım için değil. Ulaşım için ise ring hatlar yapacaksınız. İnsanlar Toroslar’dan bisikleti ile sahile gelecek ve aynı güzergahtan geri dönecek. Ulaşım hatlarının bağlantılarının bisikletli de olması lazım. Mezitli’den Karacailyas’a kadar, şehir hastanesinden üniversite bölgesine kadar böyle hatlar oluşturup insanları teşvik ettiğinizde doğru bir ulaşım adımı olmuş olur.

“ULAŞIM KAMUSAL HİZMET, KAR AMACI OLAMAZ”

Dolmuş konusuna gelince; tamamını dışlayamıyorsunuz. Bazı arterler var ki çok büyük raylı sistemleri yada otobüsleri her yere götürmeniz mümkün değil. Bunların bağlantılarını otobüs ile yapacaksınız, otobüslerle yapamadıklarınızı minibüsler ile yapacaksınız. Bu kadar çok hattın minibüs ile taşınması olmuyor. Avrupa’da dolmuş ile bir ulaşım yok, bizde var. Ama tabi yerel yönetimler yetişemiyorlar. Bizde de yoğun olan ulaşım hatlarının ihtiyacının yerel yönetimlerin tarafından giderilmesi lazım. Netice itibari ile ulaşım kamusal hizmet, kar amacı olamaz. Bu ulaşım hatlarının belli periyotlarla tekrar gözden geçirilmesi lazım.

“OTOPARKI DEĞİL ULAŞIMI ÇÖZMELİYİZ”

SORU: Mersin’de bir de otopark sıkıntısı var. Bu noktanın nasıl bir çözüme ihtiyacı var?

S. KUYUCUOĞLU: Eğer toplu ulaşım araçlarınız çok sağlıklı değilse insanlar kendi araçlarına yöneliyor. Bu da otopark sıkıntısını doğuruyor. Ulaşım sıkıntısı çözümü tatminkar olursa insanlar kendi ulaşım araçlarını kullanmazlar. İnsanlar araçlarını kullandığı sürece otopark sorunun önüne geçemezsiniz, öncelikle toplu ulaşım sorunu çözülmeli.

Yani bir de otoparkları arttırırsak otomobillerin daha çok merkeze gelmesini teşvik ediyoruz.

METRO İLE BÜTÜN SORUNUMUZ BİTECEK Mİ?

SORU: Mersin’de bütün ulaşım sorunlarının metro ile çözüleceği gibi bir algı yaratılıyor. Metro ile bütün sorunumuz bitecek mi gerçekten?

S. KUYUCUOĞLU: Hayır. Metro işin bir parçası tabi ki ama doğu-batı aksında ulaşımın yoğun olduğu saatlerde 12 bin 900 yolcu hareket ediyor. Bunun sadece lastik tekerleklilerle karşılanması zor. Bunu raylı sistemlerle çözülmesi gerekiyor. Mersin’de Macit Özcan zamanında hazırlanan bir proje vardı. Soli Kavşağı’ndan başlayıp Çilek’e kadar giden bir proje. Sonra Kocamaz zamanında yapılan bir proje vardı. Bu dönemde de 13,4 km’lik eski otogarda biten bir proje yapıldı. Kocamaz’ın havaray ya da monoray dediği sistemin yanlış olduğunu ifade etmiştim. Çünkü bu çok sağlıklı ve çok kullanılan bir sistem değil. Kentin görüntü ve ses kirliliğini arttıracak bir sistem. Dünyada da pek uygulanan bir sistem değil, çok az yerlerde kullanılıyor. Bunun yanlış olduğunu bu sebeplerle söylemiştik ve neticede bakanlık da kabul etmedi.

RAYLI SİSTEMLERDE BİR STANDARDIN GELİŞMESİ GEREKİYOR

Bugün 10 ilimizde hafif raylı sistem var. Burada bir standardın gelişmesi gerekiyor. Çünkü bu 10 ilin sürekli vagona, lokomotife vs ihtiyacı oluyor. O zaman biz bunu standart yaparsak her il başka bir firma ile anlaşma yapıyor ve o sanayinin gelişmesi zor oluyor. Hepimiz belli bir sistem kullanırsak dışa bağımlı olmayız. Bu yüzden de bakanlık monoray projesini kabul etmedi ve en son metroda karar kıldılar. Bunun da zorluğu var. Bu bir tramvay olsaydı çok daha ucuz olurdu. Hafif raylı olsaydı daha ucuz olurdu.

METRO KONUSUNDA ORTAK FİKİR OLUŞMADI

SORU: Kentin bir ortak fikri oluştu mu, metronun nasıl olması gerektiği noktasında?

S. KUYUCUOĞLU: Oluşması zor, buna karar verecek olanlar siyasiler. Tramvay maddi olarak bunun 10’da 1’i veya hafif raylı sistem bunun 5’te 1’i olacaktır. Süre olarak da aynı şekilde, tamam ama bunların yolcu kapasitesi daha az. Metro projesi 30-40 senelik bir yatırım, diğerleri 10-15 senelik bir yatırım. Yapım süresi de hesaba katılırsa bu 4-5 senede yapılacak bir proje. Bir siyasi için bu bir risk. Kendi döneminde bitmez ise vatandaş da rahatsız olacak. Bizim bu projede 2,7’lik kısım aç kapa yapılacak kısım. Aç-kapadan bahsettiğimiz 10-15 metre yerine göre açılacak sonra yeniden kapatılacak. Bir kısmı da makinelerle tünel şeklinde yapılacak. Özellikle aç-kapa da çok sıkıntılar olacak. Hepsi birden açılmaz ve ara ara açılır. Açıldığı yerde ciddi bir aksamalar olacak, proje 4 yıl olarak hesaplanıyordu. Zamanında bitmesi noktasında benim çok ciddi endişelerim var. Çünkü 2 bin 378 metre sondaj yaptık. Yani şu kadar mesafede yapılan sondajla neyle karşılaşacağınızı anlayamazsınız. Burası kıyı memleketi, metronun gideceği yerde sahile yakın. Balçık, su çıkabilir. Su zaten illaki çıkar ama balçık meselesi sıkıntılı. Aç kapa kısmında kum vardır ve oynar, şimdi bu açtığınızda da çok dikkat etseniz de binlerce bina var bu güzergahta.

SÜRPRİZLERLE KARŞILAŞILABİLİR

İncelemeyi yapan arkadaşlar 35 binada iyileştirme yapılacak dedi ama 35 diye yola çıkılır 135 de olabilir. Açtığınız kazı ister istemez yolun 25 metre sağını ve solunu kesinlikle etkileyecek. Yani o zaman bu binalar etkileniyorsa tedbir alınacak. Tedbir almak ne demek?

Önce binayı güçlendireceksin; bunlar zaman ve para demek. Ben de burada büyük oranda sürprizlerle karşılaşabilineceğini düşünüyorum. Bir de bazı yerlerde derinlere ineceksiniz. Dere geçişlerimiz var; Mezitli Deresi, Kipa’nın önünde var, Müftü Deresi var. Bu derelerin altından geçilecek ve derine inildikçe daha çok sorun çıkar. Yani bunun için çok pahalıya mal olacak, sorunlar çıkabilir, zaman uzaya bilir. Şimdiden 3 farklı olasılıktan bahsettim ve büyük ihtimalle bunların hepsi yaşanılacak.

“GİT NASIL PARA BULURSAN BUL’ DENMEZ”

SORU: İhaleye çıkılma yöntemi de çok eleştiri alıyor. Bunu nasıl yorumluyorsunuz?

S. KUYUCUOĞLU: Türkiye siyaseten çok iyi bir konumda değil. Dünyada ciddi bir para var, piyasada da para var. Ama Türkiye’nin siyasi sorunları biraz sıkıştırmış durumda. Bu yüzden de yatırımcı da gelmiyor ve Türkiye çok pahalı borçlanıyor şu anda. Bu şartlarda kredi bulmayı firmaya veriyorsunuz. O krediyi bulacak ama siz borçlanacaksınız. Peki, şu anda dünyada yüzde 2 ile para veriliyor, Türkiye’ye yüzde 6 ile veriliyor. Yapan firma açısından borçlanmanın faizi süresi hiç önemli değil. Normalde yüzde 6 ile veriyorsa ‘Ben yüzde 7 ile alacağım bana ver’ der, alır. Yapımcı firmaya bana iyi şartlarda kredi bul dersiniz, bunun adının konması lazım. ‘Git nasıl bulursan bul’ denmez.

VAHAP SEÇER, GELİR AZKEN ZOR OLAN PROJEYİ YAPMA TERCİHİNDE BULUNDU

SORU: Mersin’de ana muhalefet partisinden bir belediye başkanı var. İktidara yakın olunmadığı için bundan kaynaklı gecikmeler yaşanabilir mi?

S. KUYUCUOĞLU: Mersin metro konusunda en geç kalan illerden biri. Ankara, İstanbul, İzmir dışında raylı sistem Bursa’da var, Antalya’da var, Adana’da, Konya’da, Kayseri’de var. Bir kısmını Ulaştırma Bakanlığı destekliyor, bir kısmını üstleniyor. Ben ulaştırma komisyonundayken de bu konuda çalıştım. O zamanlar sayın Burhanettin Kocamaz belediye başkanıydı ve ben ‘Mersin’e de bu hizmet gelsin’ dedim. Gecikmesinin nedenlerinden birisi Kocamaz’ın ‘farklı projeler yapacağım’ demesiydi. Bu havaray, monoray Mersin’e 2 yıl kaybettirdi. Hükümet zaten onayladı, yolu açtı. Bundan sonrası için çok mani olacaklarını zannetmiyorum ama Vahap Seçer, gelir azken zor olan projeyi yapma tercihinde bulundu. Şu anda yerel seçim dönemine kadar bunun yetişmesi mümkün değil. Yaklaşık 3 sene kaldı. 5 yıllık bir proje ve bunu 4 yıla çekmeye çalışacaklardı ama çekmeleri pek mümkün görünmüyor. Aslnda metro projesi bir kumar. Neden? Birçok sürprizle karşılaşacakları ortada. Bu metroyu yapmadan diğerlerini yapamazsınız. Bu olur bunun devamında kılçıklar olur.

UZUN VE PAHALI ÇÖZÜM

Tramvay yapsaydı kısa sürede gerçekleştirebilirdi ama böyle bir tercihte bulunmadı. Daha uzun ve pahalı bir çözüm de bulundu. Belediye başkanları genelde bir dönemle yetinmezler, beklide devamını bekliyordur. Mersin’de raylı sistemin inşaatının başlamasının doğru olduğunu düşünüyorum. Geç kalındı. Umarım kısa sürede bir terslik çıkmaz ve Mersin bu raylı sisteme kavuşur. Kavuşmasıyla birlikte bu raylı sistem yaşam boyunca devam edecek yeni hatlarla.