Haber Merkezi

2021 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda Doğu Akdeniz'de transit yük odaklı yeni bir konteyner limanının inşa edilmesi projesi yer alırken, geçen yıla kadar adresi Mersin olan projenin İskenderun’a yapılabileceği gündeme geldi.

11. Kalkınma Planı'nın Denizyolu Ulaştırması konusunda raportörlüğünü yapan İskenderun Teknik Üniversitesi Barbaros Hayrettin Gemi inşaatı ve Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Soner Esmer, Aydınlık’tan Tevfik Kadan ile yeni liman projelerini konuştu. Esmer’in yeni liman için İskenderun’un tercih edilebileceğini belirtti açıklamaları kent gündemine bomba gibi düştü.

“DENİZ TİCARETİ ARTIYOR”

Röportajında öncelikle denizlerin ticaretteki rolünü değerlendiren Prof. Dr. Soner Esmer, “2019 yılı itibarıyla dünya ticareti 20 trilyon dolara ulaştı. Küresel taşımacılık hacmi ise 15 milyar tonu gördü. Bunun 12 milyar tonu, yani yüzde 80'i deniz yoluyla taşınıyor. Pandemi süreci bunu biraz sekteye uğratsa da 1-2 yıl içinde rutin artışa devam edeceğini düşünüyorum. Denizde yükün kilogram değeri; demir, kara ve hava yoluna göre çok daha ucuz. Denizde kilogram başı ithalat 0,56, ihracat 0,91 dolarken; bu rakam havayolunda ihracat için 11,51 dolara, ithalat için 258 dolara kadar çıkabiliyor.

“DOĞU AKDENİZ'İN YÜK TAŞIMACILIĞINDAKİ ROLÜ NEDİR?”

Bugün toplam lokal konteynerlerin yüzde 22'si, transit konteynerlerin ise yüzde 16'sı Doğu Akdeniz limanlarında elleçleniyor. Yükün düzenli bir artışı mevcut. Doğu Akdeniz'de ortalama yüzde 10'luk artış varken, İskenderun Limanı'nda bu oran yüzde 30'a ulaştı. Konteyner taşımacılığında hinterland sınırlarını ne komşu iller ne de komşu ülkeler belirler. Konteyner taşımacılığında hinterlandın sınırlarını hayal gücünüz belirler. Özellikle bugün Kuşak ve Yol Girişimi, konteynerde hinterlandın çok devasa boyutlara ulaştığı en önemli örnektir. Kuşak ve Yol hem karada hem de denizde çoklu alternatiflere sahip bir stratejidir. Bu nedenle her ülke kendi vizyonunu geliştirmiştir. Türkiye'nin vizyonuna baktığınızda daha çok Kuşak tarafına, yani kara ve demiryoluna odaklandığını görüyoruz. Fakat Deniz İpek Yolu'nda bir vizyonun henüz olgunlaşmadığını çok net bir şekilde söyleyebiliriz” dedi.

GEÇEN YILA KADAR LİMANIN ADRESİ MERSİN’Dİ

Röportajının Mersin için can alıcı kısmı yeni liman ile ilgili açıklamaları olan Prof. Dr. Soner Esmer, “11. Kalkınma Planı'nda Kuşak ve Yol'da daha etkin olabilmek için Doğu Akdeniz'de yeni bir liman inşa edilmesinden bahsediliyor…

Normalde ‘Doğu Akdeniz’ değildi bu. Geçmişteki Kalkınma Planlarında hep ‘Mersin Yeni Konteyner Limanı’ olarak geçerdi. Yani TCDD'den Singapurlu PSA şirketine kiralanan Mersin Limanı (MIP)'nın hemen Doğu sınırında olan bir limandır bu. Üç büyük devlet projesi vardı; biri Filyos, biri Çandarlı, biri Mersin'di. 90'lardan beri yazılan bir şey.

Son 11. Kalkınma Planı'nın denizyolu ulaştırma raportörlüğünü yaptım. Kamunun ilgili kurumları da ilaveler yaptılar ve biz 11. Kalkınma Planı ilan edildikten sonra ‘Doğu Akdeniz Limanı’ diye bir güncelleme olduğunu öğrendik. Plan yayınlanmadan önce böyle bir bilgiye sahip değildik.

YENİ LİMAN BÜYÜK İHTİMALLE İSKENDERUN'DA

Buradan iki sonuç çıkıyor: Birincisi; artık yeni konteyner limanı Mersin'de olmayacak, yoksa Mersin denilmeye devam edilirdi. İkincisi de; bu benim kişisel tahminimdir, İskenderun Körfezi içinde bir yer düşünülüyor olabilir. Yani Mersin'den doğuya doğru bir kayma var. Oradaki mevcut konteyner limanları dikkate aldığımızda (Assan, LimakPort) bunlardan da bahsedilmediğini görüyoruz. Yeni proje olarak baktığınızda ise iki proje çıkıyor karşımıza. Birincisi İsdemir'de planlanan konteyner terminali, ikincisi de Erzin konteyner limanı. Yeni liman çok büyük ihtimalle bunlardan birisi olacaktır diye tahmin ediyorum” diye konuştu.

“MERSİN MANTIKLI DEĞİLDİ”

İskenderun Teknik Üniversitesi Barbaros Hayrettin Gemi inşaatı ve Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Soner Esmer röportajında, “Yeni limanın Mersin yerine İskenderun'da yapılmasının bir avantajı veya dezavantajı var mı?” sorusuna ise şu yanıtı verdi; “Mersin'de çok büyük kapasitesi olan ve özel sektör tarafından işletilen bir kamu limanının hemen yanına yine çok büyük kapasiteli bir liman açmak mantıklı değildi. Onun yerine alternatif bir yerde liman yapılması daha mantıklı olabilir. İskenderun hem Kuşak ve Yol Girişimindeki potansiyeli, hem de hinterlandında Irak ve İran'a olması nedeniyle, konum itibarıyla avantajlara sahip”.

“YENİ LİMANIN TREN YOLU BAĞLANTISI DA OLACAK”

Bu yeni limanın Orta Koridor'daki demir yolu ile bağlanıp bağlanmayacağını yanıtlayan Esmer, “Evet. Zaten trene bakmanın ya da üzerimizden geçip gitmesinin bize bir faydası yok. Bunu faydaya dönüştürmek için aktarma yapmamız lazım. Orta Koridor'daki demiryolunu İskenderun ya da Mersin'de Akdeniz'e bağlarsanız, buradan Batı Afrika ve Kuzey Afrika'ya yükleri denizyolu ile gönderebilirsiniz. Böylece transit süresini 30-40 günden 15 güne düşürürsünüz. Hem bizim limanlarımız kazanır hem de Afrika'daki pazara ulaşmış oluruz. Bir de Kuşak Yol'da geri dönen konteynerler nispeten boş dönüyorlar, güzergah üzerinde bizim kendi yüklerimiz için bir ihracat pazarı oluşturmuş oluruz” dedi.

HÜKÜMETTEN SÖZLÜ BEYAN İLE VAAT!

Yeni liman için 10. Kalkınma Planı’nda Mersin’e yapılacağı belirtilirken, Temmuz ayında açıklanan 11’inci planda ‘Doğu Akdeniz’ ifadesi yer alması kentte büyük tepkiye neden olmuştu.

“Doğu Akdeniz Bölgesi’nde, Ortadoğu ve Orta Asya coğrafyasına çıkış kapısı olacak transit yük odaklı bir ana konteyner limanı inşa edilecektir” ifadesiyle planda yer alan proje ile ilgili kentin tepkisi üzerine Mersin milletvekili konuyu TBMM’ye taşıdı.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, ‘Yeni Konteyner Limanı’nın Mersin’e yapılacağına dair sözlü beyanda bulunsa da hükümet kanadından konuyla ilgili resmi bir adım atılmamıştı.