Hediye Eroğlu

Son günlerde artan maliyetler Mersin’deki esnafları zor durumda bıraktı. Vatandaşın alım gücünün düşmesi ve artan maliyetler  nedeniyle iş yapamaz hale gelen esnaf dert küpü. Mersin Esnaf ve Sanatkar Odaları Birliği Başkanı Talat Dinçer durumu çok kötü olan esnafın ve insanların burnundan soluduğunu söyledi. Maliyetlerin çok arttığını ve akaryakıt fiyatları alıp başını gittiğini vurgulayan Dinçer, “Akaryakıtın litresi 25 liraya dayandı. Bizim mal ve hizmet üretimimiz akaryakıta ve enerjiye dayalı. Artık artan zamların önüne geçemiyoruz. Hal böyle olunca bütün sektörlerimizde inanılmaz bir sıkıntı var. Taşıma, gıda, inşaat sektörümüz aynı şekilde. Hiçbiri şu anda iş yapamaz duruma geldi. İnsanlar kirasını filan ödeyemez duruma geldi. Bununla ilgili ne yapabiliriz diye yoğun bir çaba sarf ediyoruz” diye konuştu.

“HAYATIMIZ 3 AYDA 3 KAT PAHALANDI”

Enerji, akaryakıt ve döviz kurunun esnafı yakından ilgilendiren 3 konu olduğunu vurgulayan Dinçer, “Aldığımız malların fiyatları dolara endeksli. Ürettiğimiz ürünler enerjiye dayalı. Bütün sektörde elektrik birinci derecede kullanılan kalemlerden biri. Böyle olunca insanlara yıllık dükkan kirası gibi aylık elektrik faturası gelmeye başladı. Bu durumdan sadece esnaf değil tüccar, fabrikatörler ve halk ta şikayetçi. Hayat nerede ise 3 ayda 3 kat pahalandı. İnsanların alım gücü kalmadı. Alışveriş yapan insan nerede ise yok. Maliyetler yüksek. Bütün bunları üst üste koyduğumuzda ciddi bir sıkıntı var. Bu sıkıntı nasıl aşılacak bilmiyoruz. Ülke genelinde küçük ve orta boy işletmeler açısından büyük bir sıkıntı. Buna bir el atılması lazım. En azından esnaflara ÖTV’siz akaryakıt verilmeli elektrikte KDV ve ÖTV’lerin kaldırılması lazım. Bu şartlarda üretim yapmak mümkün değil. Üretsen bile maliyet yüksek satma imkanı yok. Böyle olunca kara kara düşünüyoruz” şeklinde konuştu. 

Mersin’de dolaşarak nabzını tuttuğumuz çarşı esnafları da akaryakıt fiyatlarına durmadan gelen zamlardan, artan elektrik faturaları ile yüksek kiralar ve maliyet artışından dert  yandı.

“ARABAYA BİNEMEZ HALE GELDİK”

Çiçek Pasajında çanta satarak geçimini sağlamaya çalışan Hasan Özgüç, son günlerde yaşanan ekonomik sıkıntının kendilerini olumsuz etkilediğini ve işlerinin her gün kötüye gittiğini belirtti. Kiralarını ödeyemez hale geldiklerini anlatan Özgüç, 100 lira gelen elektrik faturasının 300 liraya dayandığını kaydetti. Savaşın herkes gibi esnafı da etkilediğini belirten Özgüç, “Döviz artışı aldı başını gitti. Akaryakıt fiyatlarının artması nedeniyle arabaya binemez hale geldik. 20-24 lira akaryakıt olur mu? Araba alacaktık artık düşünmüyoruz. İşimiz çok zor. En düşük kira 2 bin 2 bin 500 lira. Bu durumdan nasıl çıkacağız bilmiyoruz. Devlet buna bir el atacak mı bilmiyoruz” şeklinde konuştu.

“HAYATIMIN EN YÜKSEK ELEKTRİK FATURASINI ÖDEDİM”

Çiçek pasajındaki 6 metrekarelik dükkanında şal ve yazma satarak evine ekmek götürmeye çalışan Ümit Yıldız ise esnafın durumunun hiçte iyi olmadığını söyledi.  İşlerinin durumunu ‘yarım yamalak’ diye özetleyen Yıldız, “Savaş işlerimizi etkiledi. Koşullar zorlaştı. İnsanların alım gücü azaldı. Vatandaşlar enflasyonda ezildi. Elektrik faturaları nedeniyle bu sene çok rahatsız olduk. Hayatımın en yüksek elektrik faturasını bu ay ödedim. 6 metrekarelik dükkanım var bu dükkana 70-80 lira elektrik faturası öderken geçen ay 360 TL elektrik faturası ödedim” dedi.

“GİDERLERİMİZ 2 KAT ARTTI GELİR YOK”

Bit pazarı olarak bilinen Zafer Çarşısında elektronik ev eşyası satan Adnan Sürgüt ise son günlerde yaşanan ekonomik sıkıntının esnafları yüzde 100 etkilediğini söyledi. Her şeyin fiyatının iki katına çıktığını anlatan Sürgüt, “Piyasadan mal alıyoruz ama aldığımız malı satamıyoruz. Satamayınca borcumuzu ödeyemiyoruz. Her şeyin fiyatı yüksek. Giderlerimiz 2 katı arttı ama gelir yok. Nasıl olacak bilmiyoruz. Sadece elektrik fiyatları değil, akaryakıt ve gıda fiyatları da arttı. Borçlarımızı ödeyemiyoruz üzerine sürekli faiz biniyor. Bu daha başlangıç ileriki dönemlerde daha kötü olmasından endişe ediyoruz” şeklinde konuştu.

“ALIM GÜCÜ DÜŞTÜĞÜ İÇİN İNSANLAR MAL ALAMIYOR”

Savaşın işlerinin bozulmasına ister istemez etkisinin olduğunu belirten Sürgüt, “Doların artması sattığımız eşyalarımızın fiyatlarını arttırdı. 10 gün önce 70 liraya aldığımız ürünü 100 liraya alıyoruz. Satarken üzerine koyuyoruz ama alım gücü düştüğü için bu defa insanlar satın alamıyor. Elektrik fiyatları yükseldi. Daha önce 250 TL gelen fatura 650-700 TL gelmeye başladı. Akaryakıt geçen yıldan bu yana 3 kat arttı. Allah yardımcımız olsun” dedi.

“KEYFİ YÖNETİMDEN VAZGEÇİN”

Silifke Caddesi’nde inşaat malzemesi satan Ömer Akıl ise akaryakıt, elektrik ve doların yükselmesinin yanında savaşında esnafı etkilediğini söyledi.

Şu an belli bir zararı görünmüyor gibi olsa da savaşın yansımasının 2-3 hafta sonra olacağını belirten Akıl şunları söyledi: “Şu anda akaryakıt fiyatlarının artması beraberinde zammı getiriyor. İşlerimiz birkaç önceye kadar yüzde 50 düştü. Siftah yapamıyoruz desek olur. Elektrik faturalarımız 3 katı arttı. 200-250 TL gelen faturamız şimdi 900 TL geliyor. Bu durumdan çıkışın yolu keyfi yönetimden vazgeçmektir. Nakit para ile çalışan esnaf yok. Kredi ile çalışıyorlar ama kredi de dolmuş durumda. Kredi çeke çeke herkes hakkını bitirmiş durumda.  İnşaatlarda durmuş vaziyette. Eskiden müteahhit 3 tane temel atıyordu şimdi 1 tane atıp bekliyor. Eskiden 50-60 daireyi bir anda yapıp teslim ediyordu şu an 20 daireyi teslim edemiyor” ifadelerini kullandı.

“ARTIK İŞE YÜRÜYEREK GİDİP GELİYORUZ”

Silifke Caddesi’nde 26 yıldır ayakkabı sattığını belirten Ali Ekin ise “Eskiye nazaran işler çok kötü. Geçen seneye göre işlerimiz yüzde 40 düştü. Giderimiz çoğaldı. Dükkan kirası yükseldi, elektrik ve su fiyatları arttı. Kar marjımızı yüzde 30-35. Mecburen bunu müşteriye yansıtacağız. Müşterinin alım gücü çok düştü. Elektrik faturaları çok yüksek. Yazın 250 lira olan elektrik faturamız 735 lira oldu. Savaşın çıkması da piyasayı etkiledi. Yağ kuyrukları oluştu. Belediye ekmek büfeleri önünde kuyruklar oluştu. Arabamız olmadığı için akaryakıta para vermiyoruz ama eve gidip geldiğimiz dolmuş ücretleri arttı. Artık yürüyüşe başladık.” şeklinde konuştu.

“KORKUYORUZ YARININ NE OLACAĞI BELLİ DEĞİL”

Çankaya Mahallesi 4716 sokakta durumu sorduğumuz cep telefonu aksesuarcısı Aydın Akkaynak ise cebindeki onlarca kredi kartını göstererek borçlarını ödemek için kartları nasıl döndürdüğünü anlattı. Saat 15.00 olmasına rağmen 30 liralık satış yapabildiğini ifade eden Aydın Akkaynak şunları söyledi:  “Elektrikti, su ve dükkan kirasına yetişmeye çalışıyoruz. Piyasa iyi değil. Dükkanın günlük gideri 200 TL. Bankalara borçlanmışız. Kartları bir birine devir yaptırıyoruz. 130-140 lira gelen elektrik faturası 400 lira gelmiş. Kiralar yüksek. Akaryakıt fiyatları nedeniyle aracımızı park ettik artık dolmuşla gelip gidiyoruz. Arabaya binemez olduk. Kartlar arasında külah değiştiriyoruz. Bir bankadan alıp diğerine, ondan alıp bir başka bankaya yatırıyoruz. Ya asgari ödüyoruz ya da faiz. Bu böyle tıkanıp patlayana kadar devam edecek. Korkuyoruz, yarının ne olacağı belli değil. Bugün 20 TL olan mazot yarın 22 diğer gün 25 TL olacak. Ekmek olmuş 2.5 TL” 

“ZAMLARI MÜYTERİLERE YANSITAMIYORUZ”

Çankaya Mahallesi 4716 sokakta iş yerlerine paket yemek hizmeti veren Yunus Köy ise piyasanın iç acıcı olmadığını söyledi. Elektriğe gelen zammın küçük esnaf için problem haline geldiğini anlatan Köy, “Kiralardan daha çok elektrik faturaları gelmeye başladı. Önceden 2 bin lira gelen elektrik faturası şimdi 5 bin lira geliyor. Gıdaya her gün zam geliyor ve biz bunu müşterimize yansıtamıyoruz. Biz 3 yada 6 ayda bir ancak zam yapabiliyoruz. Tavuğundan, kaşarına, süt ve süt ürünlerinden sucuğuna kadar her bir ürüne artık günü birlik zam geliyor. Kar marjlarımız düşüyor. Bu nedenle çalışıyoruz ama sattığımız ürünü tekrar yerine koyamıyoruz. 30 yıllık esnaflık hayatımda piyasanın bu kadar tıkandığını bu kadar ayaklar altına düştüğünü hiç görmemiştim” dedi.

“ÇALIŞANLAR YEMEĞİNİ ARTIK EVİNDEN GETİRİYOR”

Çalışan kesime hitap ettiklerini anlatan Köy, “Bankada, lojistik ve diğer sektör ve memurlara bakıyoruz artık yiyeceğini evinden getiriyor. Tost satamıyoruz, kaşar ve sucuğun maliyeti yükseldi. Bir tane tostun maliyeti 20 TL. Çalışanlar yiyeceklerini artık evlerinden getiriyorlar. Şu anda ayakta kalabilmek için var gücümüzle direniyoruz” ifadelerini kullandı.

Savaş nedeniyle yağ fiyatları arttığını vurgulayan Köy şunları söyledi: “Eskiden 10-15 teneke yağ alırken bir teneke yağ alamaz duruma geldik. Bir teneke kızartma yağı 600 TL. Donmuş patatesin kilosu bile 4 ay önce 8 TL iken 20 TL’ye çıktı. Limon tuzunun kilosu bile 75 olmuş. İşlerimiz yaz ayından bu yana yüzde 40’a varan oranda düştü. Her geçen gün geçen günü arıyoruz