HEDİYE EROĞLU

Her yıl 21 Mayıs tarihinde Çerkes soykırım ve sürgünü çeşitli ekinliklerle anılarak hafızalarda korunmaya çalışılıyor. Yaşananların soykırım olduğunu savunan Çerkesler dünyanın bu acıyı tanımasını ve Rusya’dan da resmi bir özür bekliyor.
1864 yılında Çarlık Rusya tarafından gerçekleştirilen Çerkes sürgünü ve soykırımının 155. yılında yaşamını yitirenler için Türkiye’nin dört bir yanında anma törenleri gerçekleştirildi.
Mersin’de yaşayan Çerkesler de düzenledikleri tören ile soykırım ve sürgünü gecenin karanlığında yaktıkları ağıtlar ve denize bıraktıkları siyah çelenk ile görünür kıldı. 

DUYGU DOLU ANLAR YAŞANDI
Kafkas Kültür ve Dayanışma Derneği tarafından Özgecan Arslan Barış Meydanı’nda düzenlenen anma törenine katılım yoğun oldu. Sürgün yolunda hayatını kaybedenler için saygı duruşunda bulunulması ile başlayan tören, Kur’an-ı Kerim tilaveti ile devam etti. 
Ardından Dernek Mezdeug Ekibi tiyatral bir gösteri sunarak, atalarının yaşadıklarına ışık tuttu. Duygu dolu anların yaşandığı gece Dr. Leyla Gencer şefliğindeki Dernek Korosu’nun söylediği şarkılarla devam etti. 155 yıl önce yaşanan acıların adeta yüreklerde hissedilmesini sağlayan koro, büyük beğeni topladı. 

“TÜM ACILARA RAĞMEN VARIZ”
Günün ve önemine ilişkin konuşmayı ise Dernek Başkanı Güner Savrun yaptı. Savrun, 21 Mayıs’ın; milyonlarca Çerkes’in anayurtlarından sökülüp, dağıtılışı, yüzbinlerce Çerkes’in sürgün yollarında kırılışı, Karadeniz’in soğuk ve karanlık sularına gömülüşleri olduğunu vurgulayarak, “21 Mayıs soykırımdır – sürgündür!” dedi.
Savrun, 1763 – 1864 yılları arasında 101 yıl süren Rus – Kafkas Savaşları’nda 500 binden fazla Çerkes hayatını kaybederken, Çerkesler’in mağlubiyetiyle neticelenen savaş sonrasında; 21 Mayıs 1864 tarihinde Çarlık Rusya’sının kolonyalist politikaları çerçevesinde yaklaşık 1,5 milyon Çerkes’in, başta Osmanlı toprakları olmak üzere değişik ülkelere sürgün edildiğini dile getirdi. Ancak sürgün sırasındaki yol şartları, salgın hastalıklar ve açlık gibi nedenlerden dolayı, resmi olmayan rakamlara göre 500 bin Çerkes’in hayatını kaybettiğini aktaran Güner Savrun, “Bugün, yaşanan tüm bu acılara ve dağılmışlığa karşın Çerkesler, varlıklarını ve kimliklerini koruyor, yaşatıyorlar. Üzerinde yaşadıkları tüm ülkeleri vatan bilip içeride hainlere, dışarıda düşmanlara karşı savunuyor, birlikte yaşadıkları halkları kardeş sayıp barış ve huzur içerisinde yaşıyorlar. Bu nedenle 21 Mayıslar direniştir, baş kaldırıdır, diriliştir ve varoluş mücadelesidir. Bu inanç ve kararlılıkla soykırımda ve sürgün yollarında kaybettiğimiz atalarımızı saygıyla anıyoruz”  dedi. 
Gecenin sonunda ise soykırımın unutulmaması için and içen Çerkesler, sürgün yollarında yaşamını yitirenler için ağıt yakarak, denize siyah çelenk bıraktılar.

ÇERKES SÜRGÜNÜ NEDİR?
Kafkasya'da yüz yıldan uzun süren Rus-Çerkes Savaşları 21 Mayıs 1864 tarihinde sona erdi. Ancak bu tarih Çerkesler için de 'sonun başlangıcı' oldu.
Çarlık Rusyası, savaşı kaybeden Çerkesleri sürgüne tabi tuttu. Resmi olmayan rakamlara göre yaklaşık 1,5 milyon kişi, Rusya'nın çeşitli liman kentlerinden toplu halde Osmanlı topraklarına sürüldü.
Yol şartlarının çok ağır olmasının yanı sıra salgın hastalıklar ve açlık, yine resmi olmayan kaynaklara göre 400 bin ila 500 bin kişinin hayatına mâl oldu.

ÇERKESLER NE TALEP EDİYOR?
Çerkes tarihçi Murat Yalçın, Çerkesler’in Türkiye'den ve Rusya'dan talep ettiği maddeleri şöyle sıralıyor: “Çerkes Soykırımı ve Sürgünü'nün TBMM'de resmen tanınması, Rusya ve Türkiye arasında yapılacak olan ikili anlaşmalar ile Türkiye vatandaşlarına çifte vatandaşlık hakkının verilmesi, bu büyük acıyı anlatan müzelerin açılması, Çerkes dili ve kültürünün korunması adına diğer adımların atılması. Bunlar Türkiye'den taleplerimiz. 
Rusya'dan ise soykırım ve sürgünün resmen kabul edilmesi, Çerkesler’den ve diğer Kafkasyalı mağdur halklardan resmi özür dilenmesi, çifte vatandaşlık anlaşmaları ile geri dönüşün ve Kafkasya ile olan ilişkilerin kolaylaştırılması, Kafkasya'daki yerleşim yerlerine eski orijinal isimlerinin iade edilmesi”.